عضو شوراي بازنگري قانون‏ اساسي

عضو شوراي بازنگري قانون‏ اساسي

قانون ‏اساسي جمهوري اسلامي ايران در سال 1358 تدوين و در آذر همان سال به همه‌پرسي گذاشته شد و بعد از آن به اجرا در آمد. در مرحله‌ي اجرا گهگاه با مشكلات و معضلاتي مواجه مي‏شد كه مسئولان مربوطه در حل آنها از امام خميني استمداد مي‏جستند و با رهنمودهاي ايشان حل و فصل مي‏شد. در سال 1368 امام بدين‌نتيجه رسيد كه تغيير و اصلاح بعضي اصول ضرورت دارد. پيرو آن در تاريخ 4 ارديبهشت 68 نامه ‏اي به آيت‌الله خامنه ‏اي رئيس‌جمهور وقت نوشت و از ايشان خواست كه براي بررسي و تجديد نظر در بعضي اصول قانون ‏اساسي هيئتي را تشكيل دهد. امام در آن نامه اسامي بيست نفر را تعيين كرده‌ و معرفي پنج نفر را برعهده‌ي مجلس شوراي اسلامي گذارده بود. من از جمله افرادي بودم كه به‌وسيله‌ي امام تعيين شده‌بودند. پيرو آن آيت‌الله خامنه ‏اي در تاريخ 5 ارديبهشت 68 به‌وسيله‌ي نامه‌ي زير مرا دعوت كرد: بسم‌الله الرحمن الرحيم

آيت‌الله جناب آقاي اميني! در پي دستور مورخ 4/2/68 حضرت امام‌خميني مدظله‌العالي مبني بر تشكيل هيئتي به‌منظور بررسي اصولي از قانون ‏اساسي بدين‌وسيله از جنابعالي به عنوان عضو اين هيئت دعوت مي‏شود تا در اولين جلسه كه در ساعت 5 بعدازظهر روز چهارشنبه مورخ 6/2/68 در دفتر رئيس‌جمهور تشكيل مي‏گردد، شركت فرماييد.

سيدعلي خامنه‏اي رئيس جمهور 5/2/68»

متن نامه حضرت امام بدين شرح است:

بسم الله الرحمن الرحيم

جناب حجت‌الاسلام آقاي خامنه ‏اي رياست محترم جمهوري اسلامي ايران دامت افاضاته. از آنجا كه پس از كسب ده سال تجربه‌ي عيني و عملي از اداره‌ي كشور اكثر مسئولان و دست‌اندركاران و كارشناسان نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران بر اين عقيده ‏اند كه قانون ‏اساسي با اينكه داراي نقاط قوت بسيار خوب و جاودانه است داراي نقايص و اشكالاتي است كه در تدوين و تصويب آن به‌علت جو ملتهب ابتداي پيروزي انقلاب و عدم شناخت دقيق معضلات اجرايي جامعه كمتر به آن توجه شده‌است ولي خوشبختانه مسئله‌ي تتميم قانون ‏اساسي پس از يكي دو سال مورد بحث محافل گوناگون بوده است. و رفع نقايص آن يك ضرورت اجتناب ‏ناپذير جامعه‌ي اسلامي و انقلابي ماست و چه بسا تأخير در آن موجب بروز آفات و عواقب تلخ براي كشور و انقلاب گردد و من نيز بنابر احساس تكليف شرعي و ملي خود از مدت‌ها قبل در فكر حل آن بوده‏ام كه جنگ و مسائل ديگر مانع از انجام آن مي‏گرديد، اكنون كه به ياري خداوند بزرگ و دعاي خير بقية‌الله روحي له الفداء نظام اسلامي ايران راه سازندگي و رشد و تعالي همه‌جانبه‌ي خود را در پيش گرفته است، هيئتي را براي رسيدگي به اين امر مهم تعيين كردم كه پس از بررسي و تدوين و تصويب موارد و اصولي كه ذكر مي‏شود، تأييد آن را به آراء عمومي مردم شريف و عزيز ايران بگذارند:

الف ـ حضرات حجج‌اسلام والمسلمين و آقاياني كه براي اين مهم در نظر گرفته ‏ام:

1ـ آقاي مشكيني 2ـ آقاي طاهري خرم‌آبادي 3ـ آقاي مؤمن 4ـ آقاي هاشمي‌رفسنجاني 5ـ آقاي اميني 6ـ آقاي خامنه ‏اي 7ـ آقاي موسوي نخست‌وزير 8 ـ آقاي حسن حبيبي 9ـ آقاي موسوي‌اردبيلي 10ـ آقاي موسوي‌خوئيني 11ـ آقاي محمدي‌گيلاني 12ـ آقاي خزعلي، 13ـ آقاي يزدي، 14ـ آقاي امامي‌كاشاني، 15ـ آقاي جنتي،16ـ آقاي مهدوي‌كني 17ـ آقاي آذري‌قمي 18ـ آقاي توسلي 19ـ آقاي كروبي 20ـ آقاي عبدالله نوري كه از مجلس خبرگان، قواي مقننه، قوه‌ي قضائيه و مجمع تشخيص مصلحت و افرادي ديگر و نيز پنج نفر از نمايندگان مجلس شوراي اسلامي انتخاب مجلس، انتخاب شده‏اند.

ب ـ محدوده‌ي مسائل مورد بحث:

1ـ رهبري 2ـ تمركز در مديريت قوه‌ي مجريه 3ـ تمركز در مديريت قوه‌ي قضائيه، 4ـ تمركز در مديريت صداوسيما، به‌صورتي‌كه قواي سه‌گانه در آن نظارت داشته‌باشند. 5ـ تعداد نمايندگان مجلس شوراي اسلامي 6ـ مجمع تشخيص مصلحت براي حل معضلات نظام و مشورت رهبري، به‌صورتي‌كه قدرتي در عرض قواي ديگر نباشد 7ـ راه بازنگري به قانون ‏اساسي، 8ـ تغيير نام مجلس شوراي ملي به مجلس شوراي اسلامي.

ج ـ مدت براي اين كار حداكثر دو ماه است. توفيق حضرات آقايان را از خداوند متعال خواستاريم و السلام عليكم و رحمة‌الله و بركاته.

روح‌الله الموسوي الخميني. 4/2/68 »

هيئت مذكور، در تاريخ 6/2/68 اولين جلسه‌ي خود را در دفتر رياست‌جمهوري تشكيل داد. در آغاز به تعيين هيئت رئيسه، تدوين آيين‏نامه‌ي داخلي و تقسيم كار پرداخته شد. براي تقسيم كار چهار كميسيون پيش‌بيني شد:

1 ـ كميسيون مسائل مربوط به رهبري و مجمع تشخيص مصلحت

2 ـ كميسيون مسائل مربوط به تمركز در مديريت قوه‌ي مجريه

3 ـ كميسيون مسائل مربوط به تمركز در مديريت قوه‌ي قضائيه

4 ـ كميسيون مسائل مربوط به تمركز در مديريت صدا و سيما

انتخاب كميسيون در اختيار خودِ افراد بود. من عضويت در كميسيون اول را انتخاب كردم.

كميسيون مزبور داراي هفت عضو بود:

1 ـ سيد عبدالكريم موسوي‌اردبيلي، رئيس

2 ـ ابراهيم اميني، نائب رئيس

3 ـ اسدالله بيات، منشي

4 ـ محمد دانش‌زاده‌ي مؤمن، مخبر

5 ـ سيد هادي خامنه ‏اي، عضو

6 ـ ابوالقاسم خزعلي، عضو

7 ـ احمد جنتي، عضو

كميسيون‏ها هر هفته حداقل سه روز و هر روز حداقل سه ساعت جلسه داشتند.

مصوبات كميسيون‏ها در جلسات عمومي مطرح مي‏شد و با بحث و گفتگوهاي فراوان و اصلاحات لازم به تصويب مي‏رسيد. شوراي بازنگري در طول اين مدت 41 جلسه‌ي رسمي داشت. متأسفانه در 14 خرداد ماه و در‌حالي‌كه هنوز كار بازنگري به اتمام نرسيده بود، فاجعه‌ي اسفناك ارتحال امام به‌وقوع پيوست. براي تعيين رهبري و شركت در مراسم عزاداري امام‌خميني سه روز جلسات شورا تعطيل شد، اولين جلسه در 17 خرداد تشكيل شد. بر طبق مدتي كه امام تعيين كرده‌بود بايد كار بررسي تا تاريخ 4 تيرماه به اتمام مي‏رسيد ولي بر اثر گرفتاري‌هاي مسئولان و تعطيلات پيش‌بيني نشده چند روز به تأخير افتاد و روز 17 تيرماه 68 به پايان رسيد و در تاريخ 6 مرداد ماه 68 به همه‌پرسي گذاشته شد و به تصويب رسيد.