خاطره‌نويسي، شيوه‌ها و اهداف
در دوران زندگي هر انساني، حوادث مهمي (تلخ يا شيرين) رخ مي‌دهد که ثبت و ضبط آنها مي‌تواند براي آينده‌ي خودش و ديگران آموزنده و چه‌بسا عبرت‌انگيز باشد. اين حوادث مي‌تواند سياسي، اقتصادي، فرهنگي، اخلاقي، علمي، بهداشتي و يا روابط خانوادگي باشد. بعضي افراد به‌سادگي از آن مي‌گذرند که پس از چندي در تاريک‌خانه‌ي فراموشي دفن مي‌شود. در صورتي که اگر ثبت و ضبط مي‌شد، هم براي خود شخص آموزنده بود و هم براي ديگران و اين يک خسارت غيرقابل جبران و غبن بزرگي است؛ به‌ويژه براي دانشجويان، اساتيد، دانش‌پژوهان، طلّاب علوم ديني. بهترين زمان براي ثبت و ضبط خاطره‌ها زمان وقوع يا نزديک‌ترين زمان به وقوع حادثه مي‌باشد، چون جزئياتش در حافظه محفوظ و از احتمال خطا و اشتباه مصون‌تر است. اما متأسّفانه اکثر افراد به حافظه‌ي خود اعتماد مي‌کنند و در انجام اين مهم کوتاهي مي‌نمايند و زماني به‌هوش مي‌آيند و به اشتباه خود پي مي‌برند که همه يا اکثر مطالب مهم را به‌طورکلي فراموش کرده‌اند يا اندکي از آن بيش، باقي نمانده است و جز حسرت و ندامت چاره‌اي ندارند.
بنابراين به دانشجويان و دانش‌پژوهان و طلّاب علوم ديني جدّاً توصيه مي‌شود که همواره دست به قلم باشند، يادداشت کنند و براي آينده‌ي خود ذخيره نمايند، گرچه اين کار وقت‌گير است ولي ارزش آن قطعاً بيشتر مي‌باشد.
انواع کتاب خاطرات
يک کتاب خاطرات درصورتيکه تمام مطالب آن يا اکثر مطالبش مسائل سياسي باشد مي‌تواند خاطرات سياسي محسوب شود، و با همين مقياس مي‌تواند نظامي، علمي، ديني، فرهنگي، هنري يا اخلاقي يا بهداشتي يا عقيدتي يا فکاهي نيز باشد. چنانکه مي‌تواند جامع چند موضوع و به صورت کشکول‌نويسي تأليف شود. اين مسئله به ذوق و سليقه‌ي خاص گردآورنده بستگي دارد. به‌هرحال هريک از آنها طالبان و خوانندگان خاص خود را دارد.
هدف از تأليف اين اثر
هدف از تأليف اين اثر تدوين يک کتاب خاطرات سياسي نبوده، گرچه شامل برخي حوادث سياسي نيز مي‌باشد. چون حوادث سياسي در اين دوران بسيار گسترده است و ثبت همه‌ي آنها در حوصله‌ي اين نوشته‌ي کوتاه نمي‌گنجد. خوشبختانه تعدادي از خاطره‌نويسان دوران انقلاب آنها را نوشته‌اند كه در اختيار علاقه‌مندان مي‌باشد و تکرار مکررات هم کار چندان پسنديده‌اي نيست.
آنچه در توصيف اين اثر و محتوا و اهداف آن مي‌توان به‌طور کوتاه گفت، اينکه مجموعه‌اي است از مسائل پراکنده‌ي آن دوران که به‌منظور تأمين هدفِ اخلاقي و فرهنگي نگارش يافته است.
برخي عناوين کلي اين مجموعه عبارت است از: دوران کودکي و نوجواني در نجف‌آباد، دوران طلبگي در اصفهان، وضع معيشتي و اخلاقي و درسي طلاب در اصفهان، شرح حال اساتيد در اصفهان، انتقال به قم براي ادامه‌ي تحصيلات، شرح حال اساتيد در قم، اجمالي از حوادثِ زمان مبارزات، پيروزي انقلاب و برخي حوادث مهم صدر انقلاب، برخي مسئوليت‌هاي حوزه‌ي علميه و جامعه‌ي مدرسين دربارهي اسلامي‌کردن نظام و بايسته‌هاي تحقيقاتي که بايد در آن زمان انجام مي‌گرفت، نقش جامعه‌ي مدرسين در زمان مبارزات و بعد از پيروزي انقلاب، و مسئوليت‌هاي خودم در اين رابطه، سفرهاي خارج از کشور و اهداف آن، فعاليت‌هاي فرهنگي در داخل و خارج از کشور، مناصب و مأموريت‌ها، فعاليت در مجلس خبرگان و دبيرخانه، و مسائلي از اين قبيل. چنانکه ملاحظه مي‌فرماييد مي‌توان اين مجموعه را به‌عنوان يک اثر اخلاقي و فرهنگي معرفي کرد که مي‌تواند براي طلاب جوان سودمند واقع شود.
دو مسئله‌ي مهم كه در اين مجموعه مطرح شده است، مربوط به نظام جمهوري اسلامي مي‌باشد: يکي جريان نصب آيت‌الله منتظري به قائم‌مقامي رهبري به‌وسيله‌ي مجلس خبرگان رهبري و بعد از چندي عزل او از اين مقام توسط امام خميني (قدس‌سره) که بنده در جريان آن بودم، مسئله‌ي دوم جريان انتخاب آيت‌الله خامنه‌اي به مقام رهبري نظام توسط مجلس خبرگان بعد از ارتحال امام خميني. در آن زمان من عضو مجلس خبرگان و از نزديک ناظر اين جريان بودم. در اينجا بايد اعتراف کنم که جا داشت اين دو مسئله‌ي مهم در همان زمان‌ها منتشر مي‌شد ولي در اثر برخي ملاحظات به تأخير افتاد. در پايان تذکر اين نکته را لازم مي‌دانم که در يادداشت‌ها و خاطرات ذهني، مطالب ديگري نيز دارم که نشر آنها را در اين زمان مناسب نمي‌دانم.
ابراهيم اميني / تير 1390 قم