مهندس: امام اگر پیشواى مردم است باید ظاهر باشد. بروجودامام ناپیدا چه فایده اى مترتب است؟ امامى که صدها سال غائب بماند، نه دین را ترویج کن، نه مشکلات جامعه را حل کند، نه پاسخ مخالفین را بدهد، نه امر به معروف ونهى از منکر کند نه از مظلومین حمایت کند، نه حدود واحکام الهى را جارى سازد ونه مسائل حلال وحرام مردم را روشن سازد، وجود چنین امامى چه سودى دارد؟!
هوشیار : مردم در زمان غیبت، آنهم به واسطه اعمال خودشان از فوائدى که شمردید محرومند لیکن فوائد وجود امام منحصر به اینها نیست بلکه فوائد دیگرى نیز وجود دارد که در زمان غیبت نیز مرتب است از جمله، دو فائده ذیل را مى توان شمرد:
اول : برطبق سخنان گذشته وبراهینى که درکتب دانشمندان اقامه شده است واحادیثى که در موضوع امامت وارد شده، وجود مقدس امام، غایت نوع وفرد کامل انسانیت ورابطه میان عالم مادى وعالم ربوبى است. اگر امام روى زمین نباشد نوع انسان منقرض خواهد شد.اگر امام نباشد خدا به حد کامل شناخته وعبادت نمى شود. اگر امام نباشد رابطه بین عالم مادى ودستگاه آفرینش منقطع مى گردد. قلب مقدس امام به منزله ترانسفورموتوریست که برق کارخانه را به هزاران لامپ مى رساند. اشراقات وافاضات عوالم غیبی، اولا برآینه پاک قلب امام وبه وسیله او بردلهاى سایر افراد نازل مى گردد. امام قلب عالم وجود ورهبر ومربى نوع انسان است ومعلوم است که حضور وغیبت او، در ترتب این آثار تفاوتى ندارد.آیا بازهم مى شود گفت: امام ناپیدا را چه نفعى است؟! گمان مى کنم شما این اشکال را از زبان کسانى مى گوئید که به حقیقت معناى ولایت وامامت پى نبرده وامام را جز یک مسئله گو وجارى کننده حدود نمى داند، در صورتى که مقام امامت وولایت از این مقامات ظاهرى بسیار شامختر است.
امام سجاد(علیه السلام) فرمود: ما پیشواى مسلمین وحجت بر اهل عالم وسادات مؤمنین ورهبر نیکان وصاحب اختیار مسلمین هستیم. ما امان اهل زمین هستیم چنانکه ستارگان امان اهل آسمانند. به واسطه ماست که آسمان بر زمین فرود نمى آید مگر وقتى که خدا بخواهد. به واسطه ما باران رحمت حق نازل وبرکات زمین خارج مى شود. اگر ما روى زمین نبودیم اهلش را فرو مى برد وآنگاه فرمود: از روزى که خدا آدم را آفریده تا حال هیچگاه زمین از حجتى خالى نبوده است ولى آن حجت، گاهى ظاهر ومشهور وگاهى غائب ومستور بوده است، تا قیامت نیز از حجت خالى نخواهد شدو اگر امام نباشد خدا پرستش نمى شود.
سلیمان مى گوید عرض کردم: مردم چگونه از وجود امام غائب، منتفع مى شوند فرمود: همانطور که از خورشید پشت ابر انتفاع مى برند.(1)
در این حدیث وچندین حدیث دیگر، وجود مقدس صاحب الامر وانتفاع مردم از وی، تشبیه شده به خورشید پشت ابر وانتفاع مردم از آن. وجه تشبیه از این قرار است: در علوم طبیعى وفلکیات ثابت شده است که خورشید مرکز منظومه شمسى است، جاذبه اش حافظ زمین وآن را از سقوط نگه مى دارد. زمین را بدور خود چرخانده شب وروز وفصول مختلف را ایجاد مى کند. حرارتش سبب حیات وزندگى حیوانات وگیاهان وانسانیت ونورش روشنى بخش زمین مى باشد در ترتب این آثار بین اینکه ظاهر باشد یا پشت ابر، تفاوتى وجود ندارد. یعنى جاذبه ونور وحرارتش در هر دو حال موجود است، گرچه کم وبیش دارد.هنگامى که خورشید در پس ابرهاى تیره پنهان است یا شبانگاه،جهال گمان دارند که موجودات از نور وحرارت خورشید بى بهره اند، در صورتى که سخت در اشتباهند، زیرا اگر دقیقه اى نور وحرارتش به جانداران نرسد یخ زده هلاک مى گردندو به برکت تأثیرات همان خورشیداست که ابرهاى تیره پراکنده مى شوند وچهره حقیقى آن نمایان مى گردد.
وجود مقدس امام هم خورشید وقلب عالم انسانیت ومربى وهادى تکوینى اوست ودر ترتب این آثار، بین حضور وغیبت آنجناب تفاوتى نیست. از دوستان عزیزم تقاضا مى کنم بحث چند جلسه قبل را که درباره نبوت عامه وامامت بود(2)، در نظر داشته ویکبار دیگر با کمال دقت وتأمل آنرا مرور کنند، تا به حقیقت معناى ولایت پى ببرند ومهم ترین فائده وجود امام را دریابند وبفهمند که نوع بشر هم اکنون هرچه دارد به برکت وجود همان امام غائب است.
اما راجع به فوائد دیگرى که ذکر نمودید، گواینکه عامه مردم در زمان غیبت،از آنها محرومند لیکن از جانب خداوندمتعال ووجود مقدس امام، منع فیضى وجود ندارد بلکه تقصیر وکوتاهى از ناحیه خود افراد انسان است. اگر موانع ظهور را برطرف مى ساختند واسباب ومقدمات حکومت توحید ودادگسترى را فراهم مى نمودند وافکار عموم جهانیان را آماده ومساعد مى کردند،امام زمان ظاهر مى شد وجامعه انسانیت را از فوائد بى شمارى بهره مند مى گردانید.
ممکن است بگویید: درصورتى که شرائط عمومى مساعد ظهور امام زمان نیست پس کوشش نمودن در این راه سخت وپرخطرچه سودى براى ما دارد؟! اما باید بدانید که همت مسلمین نباید محدود به جلب منافع شخصى باشد، بلکه وظیفه هر فرد مسلمان است که در راه اصلاح امور اجتماعى جمیع مسلمین وحتى عموم جهانیان کوشش کند. جدیت در راه رفاه عمومى ومبارزه با بیدادگرى از بزرگترین عبادات به شمار مى رود.
بازهم ممکن است بگویید: کوشش کردن یکنفر یا چند نفر معدود به جایى نمى رسد واصولاً من چه گناهى دارم که از فیض دیدار امام محروم شده ام؟!
در جواب مى گویم: ما اگر در راه رشد افکار عمومى وآشنانمودن جهانیان با حقائق اسلام ونزدیک شدن به هدف مقدس امام زمان کوشش کنیم وظیفه خودمان را انجام داده ایم ودر مقابل، به ثواب بزرگى نائل مى شویم وجامعه انسانیت را گرچه یک قدم باشد، بسوى هدف نزدیک نموده ایم که ارزش اینکار بر دانشمندان پوشیده نیست. لذا در روایات زیاد وارد شده که انتظار فرج یکى از بزرگترین عبادات است.(3)
فائده دوم: ایمان به مهدى غائب وانتظار فرج وظهور امام زمان مایه امیدوارى وآرامش بخش دلهاى مسلمین است واین امیدوارى یکى از بزرگترین اسباب موفقیت وپیشرفت در هدف مى باشد.هر گروهى که روح یأس ونا امیدى خانه دلشان را تاریک نموده باشد وچراغ امید وآرزو در آن نتابد،هرگز روى موفقیت را نخواهند دید.
آرى اوضاع آشفته واسف بار جهان وسیل بنیان کن مادیت وکسادى بازار علوم ومعارف ومحرومیت روز افزون طبقه ضعیف وتوسعه فنون استعمار وجنگهاى سرد وگرم ومسابقه تسلیحاتى شرق وغرب، روشنفکران وخیرخواهان بشر را مضطرب کرده است به طوریکه ممکن است گاهى در اصل قابلیت اصلاح بشر تردید نمایند.
تنها روزنه امیدى که براى بشر مفتوح است ویگانه برق امیدى که در این جهان تاریک جستن مى کند همان انتظار فرج ورسیدن عصر درخشان حکومت توحید ونفوذ قوانین الهى است. انتظار فرج است که قلبهاى مأیوس ولرزان را آرامش بخشیده مرهم دلهاى زخمدار طبقه محروم مى گردد. نویدهاى مسرت بخش حکومت توحید است که عقائد مؤمنین را نگهدارى نموده در دین پایدارشان مى کند.ایمان به غلبه حق است که خیرخواهان بشر را به فعالیت وکوشش وادار نموده است.استمداد از آن نیروى غیبى است که انسانیت را از سقوط در وادى هولناک یأس وناامیدى نجات مى دهد ودر شاهراه روشن امید وآرزو وارد مى کند. پیغمبراسلام(صلى الله علیه وآله وسلم) به وسیله طرح برنامه حکومت جهانى توحید وتعیین ومعرفى رهبر اصلاحات جهانی،دیو یأس ونا امیدى را از جهان اسلام رانده است، درهاى شکست ونا امیدى را مسدود ساخته است وانتظار مى رود که جهان مسلمین به واسطه این برنامه گرانبهاى اسلامی، ملل پراکنده جهان را متوجه خویش سازند ودرتشکیل حکومت توحید متحدشان گردانند.
حضرت على بن الحسین(علیه السلام) مى فرماید: انتظار فرج وگشایش،خودش یکى ازبزرگترین اقسام فرج است.(4)
خلاصه: ایمان به مهدى موعود، آینده روشن وفرح بخشى را براى شیعیان مجسم نموده به امید آنروز دلخوشند. روح یأس وشکست را از آنان سلب نموده به کار وکوشش در راه هدف وتهذیب اخلاق وعلاقه به معارف وادارشان کرده است. شیعیان در عصر تاریک مادیت وشهوت پرستى وظلم وستم وکفر وبى دینى وجنگ واستعمار، عصر روشن حکومت توحید وتکامل عقول انسانیت وفرو ریختن دستگاه بیدادگرى وبرقرارى صلح حقیقى ورواج بازار علوم ومعارف را، بالعیان مشاهده مى نمایند، واسباب ومقدماتش را فراهم مى سازند. از این جهت است که در احادیث اهل بیت، انتظار فرج از بهترین عبادات ودر ردیف شهادت در راه حق شمرده شده است.(5)
1) عن جعفر الصادق عن ابیه عن جده على بن الحسین علیه السلام قال: نحن ائمة المسلمین وحجج الله على العالمین وسادات المؤمنین وقادة الغرالمحجلین وموالى المسلمین ونحن امان لاهل الارض کما ان النجوم امان لاهل السماء وبنایمسک السماء ان تقع على الارض الا باذنه وبنا ینزل الغیث وتنشر الرحمة وتخرج برکات الارض ولولا ما على الارض منالساخت باهلها. ثم قال: ولم تخل منذ خلق الله آدم من حجة الله فیها، اما ظاهر مشهور او غائب مستور، ولا تخلوالارض الى ان تقوم الساعة من حجة ولولاذلک لم یعبدالله. قال سلیمان: فقلت لجعفرالصادق علیه السلام کیف ینتفع الناس بالحجة الغائب المستور؟ قال: کما ینتفعون بالشمس اذا سترها سحاب. ینابیع المودة ج 2 ص 217.
2) بحث نبوت عامه وامامت:از صفحه 70 تا صفحه 83 همین کتاب.
3) بحار الأنوار ج 52 ص 122-150.
4) بحار الأنوار ج 52 ص 122.
5) بحار الأنوار ج 52 ص 122تا 150.