على گنجینه علوم نبوت
از احادیث وسیره پیغمبر (صلى الله علیه وآله وسلم) به خوبى استفاده مى شود که آن جناب چون ملاحظه مى فرمود که: همه اصحاب قابلیت واستعداد تحمل علوم نبوت را ندارند واوضاع روز هم چندان مساعد نیست. لیکن مسلمین خواهى نخواهى روزى به آنها نیازمند مى گردند لذا على بن ابیطالب(علیه السلام) را بدین منظور برگزید واثقال علوم نبوت ومعارف اسلام را نزدش ودیعه گذاشت وشب وروز در تعلیم وتربیتش کوشش مینمود. در اینجا لازم است احادیثى در این باره، نقل شود تا حقیقت روشن گردد.
على (علیه السلام) در دامن پیغمبر تربیت شد وهمیشه باوى بود.(1)
پیغمبر به علی(علیه السلام) مى فرمود: خدا به من دستور داده که ترا به خویش نزدیک گردانم وعلومم را تعلیم تو نمایم. تو هم باید در حفظ وضبط آنها کوشش کنى وبر خدا لازم است که ترا تأیید کند.(2)
علی (علیه السلام) مى فرمود: هرچه را از رسول خدا شنیدم فراموش نکردم.(3)
علی (علیه السلام) مى فرمود: پیغمبر (صلى الله علیه وآله وسلم) ساعتى را در شب وساعتى را در روز به من اختصاص داده بود که خدمتش مشرف مى شدم.(4)
به علی(علیه السلام) عرض شد: چرا شما از بقیه اصحاب بیشتر حدیث دارید؟ پاسخ داد: من هر وقت چیزى از پیغمبر سؤال مى کردم جواب مى داد وهروقت ساکت مى شدم خودش،ابتدا بسخن مى کرد.(5)
علی (علیه السلام) مى فرماید: رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) به من فرمود: سخنان مرا بنویس. عرض کردم: یارسول الله! مى ترسى فراموش کنم؟ پاسخ داد: نه، زیرا از خدا خواسته ام که ترا حافظ وضبط کننده قرار دهد. لیکن باید مطالب را براى شرکاى خودت وامام هاى از اولادت ضبط کنى. به برکت وجود امامان است که باران برمردم نازل مى شود ودعایشان مستجاب مى گردد وبلاها از سرشان رفع مى شود ورحمت از آسمان نازل مى گردد. سپس به حسن(علیه السلام) اشاره نموده فرمود:این اولین امام بعد از تواست. سپس به حسین(علیه السلام) اشاره نموده فرمود: این دومین آنها است بعداً فرمود: ائمه از اولاد حسین خواهند بود.(6)
کتاب علی
آرى على بن ابیطالب (علیه السلام) با استعداد ذاتى وتوفیقات خداوندى وسعى وجدیت پیغمبراکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) علوم ومعارف رسول خدا را فرا مى گرفت ودر کتابى ثبت مى نمود.آن کتاب جامع را باوصیاى خویش تحویل داد تا در مواقع ضرورت، مردم از آن بهره مند گردند.این موضوع در احادیث اهلبیت(علیه السلام) منصوص است از باب نمونه:
حضرت صادق(علیه السلام) فرمود: نزد ما چیزى موجود است که احتیاج به مردم نداریم ولى مردم به ما نیازمند مى باشند،زیرا در نزد ما کتابى وجود دارد که املاى رسول خداست وبا خط علی(علیه السلام) نوشته شده است. آن کتاب جامعى است که تمام حلال وحرامها در آن ثبت شده است.(7)
حضرت ابوجعفر(علیه السلام) به جابر فرمود: یا جابر! ما اگر از عقیده وآرا خودمان براى شما حدیث مى کردیم به هلاکت مى افتادیم لیکن احادیثى را براى شما مى گوییم که از رسول خدا ذخیره نموده ایم چنانکه مردم طلاو نقره را ذخیره مى کنند.(8)
عبدالله سنان مى گوید:از حضرت صادق(علیه السلام) شنیدم که مى فرمود: در نزد ما جلدى موجود است بطول هفتاد ذراع که رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) مطالبش را املا نموده وعلى (علیه السلام) به دست مبارکش آنها را نوشته است. تمام احتیاجات علمى مردم، در آن موجود است حتى ارش خراش وخدشه اى که به بدن وارد شود.(9)
1) اعیان الشیعه ط 1 ج 3 ص11.
2) ینابیع الموده ج 1 ص 104.
3) اعیان الشیعه ج 3.
4) ینابیع الموده ج 1 ص 77.
5) ینابیع المودة ج 2 ص 36 الطبقات الکبیر تألیف محمد بن سعد کاتب واقدى ط (لیدن) ج2بخش دوم ص 101.
6) عن امیر المؤمنین علیه السلام قال قال رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم): یا على اکتب ما املى علیک. قلت یا رسول الله اتخاف على النسیان؟ قال:لا، وقد دعوت الله عزوجل ان یجعلک حافظاً ولکن اکتب لشرکائک،الائمة من ولدک. بهم تسقى امتى الغیث وبهم یستجاب دعائهم وبهم یصرف الله عن الناس البلا وبهم تنزل الرحمة من السما وهذا اولهم واشارالى الحسن.ثم قال: وهذا ثانیهم واشار الى الحسین.ثم قال:والائمة من ولده ینابیع الموده ج 1 ص 17.
7) بکر بن کرب الصیرفى قال سمعت اباعبدالله (علیه السلام) یقول: ان عندنا مالانحتاج معه الى الناس وان الناس لیحتاجون الینا، وان عندنا کتاباً املا رسول الله (صلى الله علیه وآله وسلم) وخط على علیه السلام؛ صحیفة فیها کل حلال وحرام ــ جامع احادیث الشیعه ج 1مقدمه.
8) جابرعن ابى جعفر(علیه السلام) قال: یا جابر انالوکنا نحدثکم برأینا لکنا من الهالکین ولکنا نحدثکم باحادیث نکنزها عن رسول الله کما یکنز هؤلا ذهبهم وفضتهم، جامع احادیث الشیعه ج 1.
9) جامع احادیث الشیعه ج1.
