اخلاق از دیدگاه امام خمینی قدسسره
نام امام خمینی قدسسره امروز برای بسیاری از انسانها آشناست و هر کس ایشان را از زاویه فکرش و آگاهی و دلبستگیهای خود میشناسند؛ اهل سیاست و حکومت و مدیریت، او را یک رَجُل سیاسی، اهل فقه، فلسفه و عرفان، او را یک فقیه، فیلسوف و معلم عرفان نظری میشناسند و کاوشگران علوم تربیتی و رهروان عرفان عملی و شیفتگان اخلاق و منش انسانی، او را انسانی نمونه و خود ساخته و ذوب شده در اخلاق الهی معرفی میکنند و او به راستی این همه بود و از این جامعیت، بهره داشت.
آری! امام خمینی قدسسره شخصیتی جامع بود؛ اما از همه مهمتر یک استاد اخلاق بود، آن هم نه به معنای اینکه فقط درس اخلاق بگوید، بلکه خودش اهل عمل بود و دیگران را چنین به اخلاق دعوت میکرد. یکی از جنبههای اخلاقی حضرت امام که بسیار مهم بود و علت محبوبیت ایشان شده است، اخلاص ایشان در عمل و گفتار بود. در عمل، در تصمیم و در همه امور با اخلاص کار میکرد.
خاطره آشنایی با امام خمینی قدسسره
سال 1321 اوّلین سالی بود که بنده با امام راحل آشنا شدم که تازه به قم آمده بودم. در واقع، سالِ اوّل طلبگیام بود. درس اخلاق امام، عصرهای پنجشنبه و جمعه در مدرسه فیضیه برگزار میشد.[28] نوعاً حضّار در درس اخلاق ایشان گریه میکردند؛ موعظه عالی بود. ایشان روضه نمیخواندند، اما مستمعین متأثر میشدند. طوری بود که بعد از خاتمه درس، تحولی در روح انسان ایجاد میشد. به قدری انرژی میگرفتیم که لحظهشماری میکردیم باز هم درس اخلاق ایشان برگزار شود و خدمتشان برسیم. بعد از آن همواره مراقب امام بودم و ایشان را نه فقط به استادی، بلکه یک مراد میدانستم. شدیداً به ایشان علاقهمند شده بودم، حتی به اندازه چند لحظه، دیدن حضرت امام را از دست نمیدادم. البته متأسفانه آن دوران در حدود سه ماه بیشتر طول نکشید و درسها تعطیل شد و من به اصفهان برگشتم و دیگر تا شش سال بعد به قم نیامدم. ولی نکتهای که بنده در رفتار امام احساس میکردم اخلاص ایشان بود. البته باید توجه داشت که اخلاص یک امر قلبی است، اما اگر آدمی دقت کند، در آثار عملی میتواند آن را درک کند. به نظر میرسد ذکر چند حدیث درباره اخلاص، و بیان خاطرات کوتاهی از امام به روشن شدن بیشتر بحث کمک میکند.
[28]. حضرت امام خمینی قدسسره، پس از رحلت آیة اللّه العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری قدسسره ذیقعده 1355 درس اخلاق را در مدرسه فیضیه آغاز کرد. این محفلِ معنوی، حدود هشت سال به درازا کشید. حضرت امام خمینی قدسسره آنگاه که با کارشکنی و مخالفتهای ایادی رژیم رضاخان، مواجه شد، مدتی محفل درس اخلاق خود را از فیضیه به مدرسه حاج ملاّصادق که منطقهای دور دست بوده، انتقال داد و پس از فرو افتادن رضاخان از کرسی اقتدار، بار دیگر به فیضیه برگرداند. در کتاب آثار الحجّه، ج 2، ص 45 نیز سخن از تعطیل شدن درس اخلاق امام، به دلیل پارهای از موانع، رفته است (ر.ک: علیاکبر ذاکری، طلوع خورشید، ص 102 ـ 103).