نقش تفکر و آینده‌نگری در خودسازی
« قُلْ إِنَّما أَعِظُکمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلّهِ مَـثْنی وَفُرادی ثُمَّ تَتَفَکـرُوا ما بِصاحِـبِکمْ مِنْ جِنَّةٍ »؛[103]
بگو: شما را تنها به یک چیز اندرز می‌دهم، و آن این‌که: دو نفر دو نفر یا یک نفر یک نفر برای خدا قیام کنید، سپس بیندیشید این دوست و هم‌نشین شما [ محمد] هیچ‌گونه جنونی ندارد!.
در قرآن کریم بسیار تأکید شده که مردم از عقل، پیروی کنند. اما چه کارهایی که انسان از روی احساسات انجام می‌دهد و بعداً از آن، پشیمان می‌شود. در روایت وارد شده که:
یک ساعت تفکر بهتر از شب زنده‌داری یک شب است.[104]
و از امام رضا علیه‌السلامنقل شده:
عبادت آن نیست که انسان فراوان نماز گزارد و فراوان روزه بگیرد، بلکه عبادت تفکر در امر خداوند عزّوجلّ است.[105]
اگر کار انسان از روی عقل و تفکر شد و فهمید چه می‌کند آدم است، ولی اگر مدام تابع هوا و هوس شد، آدم نخواهد بود. «إِنْ هُمْ إِلاّ کالأَنْعامِ»[106]. لذا در روایات وارد شده است که انسان در کارها نباید تعجیل نماید، البته به جز کار خیر: « فَاسْتَبِقُوا الخَیراتِ »[107]. امام صادق علیه‌السلامفرمود:
کانَ اَبی یقُولُ: اِذا هَمَمْتَ بِخَیر فَبادِر فَاِنّک لا تَدْری ما یحدث.[108]
[103]. سبأ، آیه 46.
[104]. «تَفَکرُ ساعَةٍ خَیرٌ مِنْ قِیامِ لَیلَةٍ» کلینی، الکافی، ج2، ص55 .
[105]. «لَیسَ العِبادة کثرةُ الصَّلاة وَ الصَّوم اِنَّما العِبادَةُ التَّفکرُ فی اَمرِ اللّهِ» همان.
[106] . فرقان، آیه 44.
[107]. «در نیکی‌ها و اعمال خیر، بر یکدیگر سبقت جویید!»؛ (بقره، آیه 148).
[108]. «پدرم می‌فرمود: چون آهنگِ کار خوبی کردی، در انجام آن شتاب کن، زیرا نمی‌دانی چه پیش می‌آید» سیدحسین بروجردی، جامع احادیث الشّیعه، ج1، ص423.