وقت ظهور
براى ظهور حضرت مهدى و قیام جهانى او، زمان خاصى تعیین نشده، بلکه ائمه اطهار علیهم السلام در چندین حدیث، تعیینکنندگان وقت را تکذیب کردهاند.
فضیل گفته است: خدمت امام باقر علیه السلام عرض کردم: «آیا امر ظهور مهدى وقتى دارد؟» حضرت سه مرتبه فرمود: «تعیینکنندگان وقت، دروغ مىگویند».[1]
محمد بن مسلم گفته است: حضرت صادق علیه السلام فرمود: «هر کس وقت ظهور مهدى را تعیین کرد، از تکذیب او نترسید، زیرا ما براى ظهور، وقتى تعیین نمىکنیم».[2]
از این گونه احادیث، استفاده مىشود که نه پیامبر و نه هیچ یک از امامان، از وقت ظهور حضرت مهدى خبر ندادهاند و بدین وسیله، راه هر گونه سوء استفاده را بستهاند. بنابراین، اگر کسى به امام یا غیر امام نسبت داده که وقت ظهور را تعیین کرده، ما وظیفه داریم او را تکذیب کنیم.
نشانه ها و شرایط ظهور مهدى
براى نزدیک بودن ظهور حضرت مهدى علیه السلام نشانههایى در کتابهاى حدیث آمده، ولى اکثر آنها ضعیف و سند معتبر قابل اعتمادى ندارد، و احتمال جعل در آنها هست. بررسى آنها وقت بیشترى را مىطلبد.
به نظر مىرسید مهمترین شرط ظهور حضرت مهدى- عجل الله تعالى فرجه الشریف- وجود آمادگى جهانى است. و از تحقق آن مىتوان به نزدیک بودن زمان ظهور امیدوار بود. براى روشن شدن مطلب، باید به چند نکته مهم، گرچه به صورت اجمال، توجه داشته باشیم:
برنامه ویژگىهاى حکومت حضرت مهدى
حکومت حضرت مهدى علیه السلام، عادى و متعارف نیست، بلکه چنان که در احادیث آمده، یک حکومت استثنایى و داراى ویژگىهایى است:
1. حکومت او، کاملًا دینى و اسلامى است. در آن زمان، اسلام به طور کامل، حاکمیت مىیابد و احکام و قوانین آسمانى اداره مىشود و در همه شئون اجتماعى مورد بهرهبردارى قرار مىگیرد.
2. حکومت حضرت مهدى، جهانى است. در آن زمان، مرزهاى موهوم و فتنهانگیز اقلیمى، کشورى، نژادى، زبانى، فرو مىریزند و جهان با یک حکومت اداره مىشود و همه جهانیان در اداره جهان، تعاون و همکارى دارند.
3. شرک و کفر، از زمین ریشه کن مىگردد و اسلام بر همه ادیان غلبه مىکند و حاکمیت مىیابد و صاحبان ادیان آسمانى، با کمال صلح و صفا با هم زندگى مىکنند.
4. حکومتهاى استکبارى و طاغوتى و ستمگر، سقوط مىکنند و ظلم و ستم، براى همیشه از جهان ریشه کن مىگردد و عدل و داد، در سرتاسر جهان گسترش مىیابد.
اوضاع کنونى جهان
در این زمان، بسیارى از مردم جهان مشرک یا کافر هستند و طاغوتیان و حاکمان دست نشانده آنان، بر جهان حکومت مىکنند و علوم و صنایع، به ویژه صنایع حیرتانگیز و کشنده نظامى را در کنترل خود دارند. در یک کلام، حاکمیت مردم، در قبضه متکبران است و با تمام توان، نهضتهاى استقلال طلب و رهایى بخش را سرکوب مىسازند.
شرایط پیروزى
یکى از شرایط مهم پیروزى نهضتها و انقلابها، وجود همه علل و اسباب آنهاست که بدون تحقق آنها، پیروزى امکان ندارد و با شکست مواجه خواهند شد. نهضت و انقلاب جهانى حضرت مهدى نیز از این قانون کلى و طبیعى جدا نیست. توجه به این نکته مهم نیز ضرورت دارد که گرچه حضرت مهدى و اصحاب و یارانش، در این انقلاب جهانى، از تأییدات الهى برخوردارند، ولى همانطور که از احادیث استفاده مىشود، پیروزى آنان با جنگ و جهاد و خونریزى به وجود مىآید، نه با اعجاز:
بشیر گفته است، خدمت حضرت ابو جعفر علیه السلام عرض کردم: مردم مىگویند: «زمانى که مهدى قیام کند، کارها، طبعاً، برایش رو به راه مىشود و حتى به مقدار شاخ حجامتى هم خونریزى نمىشود؟» حضرت فرمود: «به خدا سوگند چنین نیست! اگر چنین امرى امکان داشت، براى رسول خدا انجام مىگرفت، آن هنگام که در میدان جنگ دندانش شکست و خون جارى شد و پیشانى مبارکش مجروح شد. به خدا سوگند! قیام و نهضت صاحبالامر هم به پیروزى نمىرسد، مگر این که در میدان جنگ، عرق بریزیم و خونها ریخته شود». آن گاه دست بر پیشانى مبارکش کشید».[3]
با توجه به برنامه عظیم و فوق العاده و گسترده و جهانى حضرت مهدى، و با توجه به وضع کنونى و آینده جهان از لحاظ صنایع حیرتانگیز جنگى و سلطه استکبار جهانى بر آنها و با توجه به این که نهضت و قیام حضرت مهدى و پیروزى آن با جهاد و جنگ خواهد بود، به این نتیجه مىرسیم که براى تحقق چنین پیروزى عظیمى به آمادگى گسترده و همه جانبه جهانى نیاز داریم و بدون آن، نه حضرت مهدى ظهور خواهد کرد، نه پیروزى برایش امکان دارد.
مسئولیت آماده کردن اوضاع و شرایط جهان براى ظهور حضرت مهدى و قیام او، بر عهده مسلمانان و عقیدهمندان به وجود مهدى موعود علیه السلام و منتظران ظهور نهاده شده است. آنان براى تحقق چنین امر مهمى، چند وظیفه بر عهده دارند:
1. در تزکیه و تهذیب نفس خود و پرورش اخلاق نیک و اجتناب از گناهان، به ویژه ظلم و ستم و رعایت انصاف و عدالت و التزام عملى به احکام و قوانین اسلام و سعى در دفاع از محرومان و ستمدیدگان و گسترش عدل و داد، خود را آن گونه بسازند که حضرت مهدى خواستار آن است و براى تحقق آن قیام خواهد کرد.
2. با برنامههاى دقیق و هماهنگ و با استفاده از انواع وسایل پیشرفته تبلیغاتى، مزایا و ارزشهاى احکام و قوانین اسلام را در ابعاد مختلف عقیدتى، عبادى، اخلاقى، سیاسى، اجتماعى، فرهنگى، اقتصادى، بر جهانیان عرضه بدارند و افکار آنان را براى پذیرش اسلام آماده سازند.
3. در کسب دانش و فن آورى در انواع صنایع، به ویژه صنایع نظامى، آن چنان جدى باشند که عقب ماندگى سابق را جبران و خود را به کاروان سریع علم و صنعت برسانند و بر آنان پیشى گیرند.
4. نیروى نظامى خود را تقویت کنند، و ارتش را به انواع سلاحهاى پیشرفته مجهّز سازند و بدین وسیله، قدرت نظامى خود را در جهان به اثبات برسانند و دشمنان را مرعوب سازند تا جرئت حمله به اسلام و مسلمانان را نداشته باشد.
5. سعى کنند به عنوان نمونه هم که شده، یک حکومت صد در صد اسلامى در جهان به وجود آورند و با اجراى کامل احکام و قوانین اسلام در شئون مختلف، کشورى نیرومند و مترقى تأسیس کنند، مشکلات اقتصادى، سیاسى، اجتماعى و فرهنگى خود را حل و فصل کنند، با فقر و ظلم و ستم و تبعیض مبارزه کنند، عدل و داد را برقرار سازند تا عملًا به جهانیان نشان دهند که با اجراى کامل و صحیح احکام و قوانین اسلام، مىتوان جهان را با بهترین وجه اداره کرد.
این، همان انتظار فرج است که در احادیث از وظایف زمان غیبت به شمار رفته و بدان سفارش شده است. اگر مسلمانان، عقیدهمند به وجود مهدى موعود و قیام جهانى او، این گونه رفتار کنند، به تدریج زمینه ظهور حضرت مهدى فراهم مىشود و مىتوان آن را از نشانهها دانست. بدان امید.[4]
[1]. بحارالأنوار، ج 52، ص 103: عن الفضیل، قال سألت أبا جعفر علیه السلام:« هل لهذا الأمر وقت؟» فقال:« کذب الوقّاتون! کذب الوقّاتون! کذب الوقّاتون!».
[2]. بحارالأنوار، ج 52، ص 104- 117: محمد بن مسلم، عن أبى عبدالله علیه السلام قال:« مَن وقّت لک من الناس شیئاً، فلا تهابنّ أن تکذّبه، فلسنا نوقّت لأحد».
[3]. بحارالأنوار، ج 52، ص 358: عن بشیر النبّال، أنّه قال: لمّا قلتُ لأبی جعفر علیه السلام« إنّهم یقولون: إنّ المهدی لوقام لاستقامت له الأمور عفواً ولا یهریق محجمة دم». فقال:« کلّا! والذی نفسى بیده! لو استقامت لأحد عفواً لاستقامت لرسول الله صلى الله علیه و آله حینَ أدمیت رباعیته وشجّ فی وجهه! کلّا! والذی نفسی بیده! حتّى نمسح نحن وأنتم العرق والعلق». ثم مسح جبهته.
[4] امینى، ابراهیم، امامت و امامان علیهم السلام، 1جلد، موسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم) - قم، چاپ: اول، 1388.