خاطره‌نویسی، شیوه‌ها و اهداف
در دوران زندگی هر انسانی، حوادث مهمی (تلخ یا شیرین) رخ می‌دهد که ثبت و ضبط آنها می‌تواند برای آینده‌ی خودش و دیگران آموزنده و چه‌بسا عبرت‌انگیز باشد. این حوادث می‌تواند سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اخلاقی، علمی، بهداشتی و یا روابط خانوادگی باشد. بعضی افراد به‌سادگی از آن می‌گذرند که پس از چندی در تاریک‌خانه‌ی فراموشی دفن می‌شود. در صورتی که اگر ثبت و ضبط می‌شد، هم برای خود شخص آموزنده بود و هم برای دیگران و این یک خسارت غیرقابل جبران و غبن بزرگی است؛ به‌ویژه برای دانشجویان، اساتید، دانش‌پژوهان، طلّاب علوم دینی. بهترین زمان برای ثبت و ضبط خاطره‌ها زمان وقوع یا نزدیک‌ترین زمان به وقوع حادثه می‌باشد، چون جزئیاتش در حافظه محفوظ و از احتمال خطا و اشتباه مصون‌تر است. اما متأسّفانه اکثر افراد به حافظه‌ی خود اعتماد می‌کنند و در انجام این مهم کوتاهی می‌نمایند و زمانی به‌هوش می‌آیند و به اشتباه خود پی می‌برند که همه یا اکثر مطالب مهم را به‌طورکلی فراموش کرده‌اند یا اندکی از آن بیش، باقی نمانده است و جز حسرت و ندامت چاره‌ای ندارند.
بنابراین به دانشجویان و دانش‌پژوهان و طلّاب علوم دینی جدّاً توصیه می‌شود که همواره دست به قلم باشند، یادداشت کنند و برای آینده‌ی خود ذخیره نمایند، گرچه این کار وقت‌گیر است ولی ارزش آن قطعاً بیشتر می‌باشد.
انواع کتاب خاطرات
یک کتاب خاطرات درصورتیکه تمام مطالب آن یا اکثر مطالبش مسائل سیاسی باشد می‌تواند خاطرات سیاسی محسوب شود، و با همین مقیاس می‌تواند نظامی، علمی، دینی، فرهنگی، هنری یا اخلاقی یا بهداشتی یا عقیدتی یا فکاهی نیز باشد. چنانکه می‌تواند جامع چند موضوع و به صورت کشکول‌نویسی تألیف شود. این مسئله به ذوق و سلیقه‌ی خاص گردآورنده بستگی دارد. به‌هرحال هریک از آنها طالبان و خوانندگان خاص خود را دارد.
هدف از تألیف این اثر
هدف از تألیف این اثر تدوین یک کتاب خاطرات سیاسی نبوده، گرچه شامل برخی حوادث سیاسی نیز می‌باشد. چون حوادث سیاسی در این دوران بسیار گسترده است و ثبت همه‌ی آنها در حوصله‌ی این نوشته‌ی کوتاه نمی‌گنجد. خوشبختانه تعدادی از خاطره‌نویسان دوران انقلاب آنها را نوشته‌اند که در اختیار علاقه‌مندان می‌باشد و تکرار مکررات هم کار چندان پسندیده‌ای نیست.
آنچه در توصیف این اثر و محتوا و اهداف آن می‌توان به‌طور کوتاه گفت، اینکه مجموعه‌ای است از مسائل پراکنده‌ی آن دوران که به‌منظور تأمین هدفِ اخلاقی و فرهنگی نگارش یافته است.
برخی عناوین کلی این مجموعه عبارت است از: دوران کودکی و نوجوانی در نجف‌آباد، دوران طلبگی در اصفهان، وضع معیشتی و اخلاقی و درسی طلاب در اصفهان، شرح حال اساتید در اصفهان، انتقال به قم برای ادامه‌ی تحصیلات، شرح حال اساتید در قم، اجمالی از حوادثِ زمان مبارزات، پیروزی انقلاب و برخی حوادث مهم صدر انقلاب، برخی مسئولیت‌های حوزه‌ی علمیه و جامعه‌ی مدرسین دربارهی اسلامی‌کردن نظام و بایسته‌های تحقیقاتی که باید در آن زمان انجام می‌گرفت، نقش جامعه‌ی مدرسین در زمان مبارزات و بعد از پیروزی انقلاب، و مسئولیت‌های خودم در این رابطه، سفرهای خارج از کشور و اهداف آن، فعالیت‌های فرهنگی در داخل و خارج از کشور، مناصب و مأموریت‌ها، فعالیت در مجلس خبرگان و دبیرخانه، و مسائلی از این قبیل. چنانکه ملاحظه می‌فرمایید می‌توان این مجموعه را به‌عنوان یک اثر اخلاقی و فرهنگی معرفی کرد که می‌تواند برای طلاب جوان سودمند واقع شود.
دو مسئله‌ی مهم که در این مجموعه مطرح شده است، مربوط به نظام جمهوری اسلامی می‌باشد: یکی جریان نصب آیت‌الله منتظری به قائم‌مقامی رهبری به‌وسیله‌ی مجلس خبرگان رهبری و بعد از چندی عزل او از این مقام توسط امام خمینی (قدس‌سره) که بنده در جریان آن بودم، مسئله‌ی دوم جریان انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای به مقام رهبری نظام توسط مجلس خبرگان بعد از ارتحال امام خمینی. در آن زمان من عضو مجلس خبرگان و از نزدیک ناظر این جریان بودم. در اینجا باید اعتراف کنم که جا داشت این دو مسئله‌ی مهم در همان زمان‌ها منتشر می‌شد ولی در اثر برخی ملاحظات به تأخیر افتاد. در پایان تذکر این نکته را لازم می‌دانم که در یادداشت‌ها و خاطرات ذهنی، مطالب دیگری نیز دارم که نشر آنها را در این زمان مناسب نمی‌دانم.
ابراهیم امینی / تیر 1390 قم