پایگاه اطلاع رسانی آیت الله ابراهیم امینی قدس سره

تاريخ وفات حضرت فاطمه(س)

ظاهرا در در این مطلب تردید نباشد که زهرا (علیهاالسلام) در سال یازدهم هجرى وفات نموده است. زیرا پیغمبر اکرم در سال دهم هجرى به سفر حجة الوداع تشرف برد و در اوائل سال یازدهم هجرى وفات نمود. تاریخ نویسان اتفاق دارند که فاطمه (علیهاالسلام) بعد از پدرش کمتر از یکسال زندگى کرد. اما در تعیین روز و ماه وفات، اختلافات زیادى وجود دارد.

مؤلف کتاب «دلائل الامامه» و کفعمى در «مصباح» و سید در «اقبال» و محدث قمى در «منتهى الامال»، وفات آن حضرت را در سوم جماى الثانى مى دانند.

ابن شهر آشوب در «مناقب»، روز سیزدهم ماه ربیع الثانى را روز وفات مى داند.

ابن جوزى در کتاب «تذکرة الخواص» و طبرى در کتاب تاریخش مى گویند زهرا (علیهاالسلام) در روز سوم ماه رمضان رحلت فرمود. مجلسى نیز در «بحار» همین مطلب را از محمد بن عمر نقل کرده است.

مجلسى در کتاب بحارالانوار از محمد بن میثم نقل کرده که وفات زهرا (علیهاالسلام) در روز بیستم ماه جمادى الثانى اتفاق افتاد.

محمد تقى سپهر در ناسخ التواریخ روز بیست و هفتم ماه جمادى الاول را روز وفات دانسته است.

این اختلافات کثیر از اینجا سرچشمه مى گیرد که آیا حضرت زهرا بعد از پدرش چند ماه زنده ماند.

75 روز- کلینى در کتاب کافى و مؤلف کتاب دلائل الامامة نوشته اند که فاطمه (علیهاالسلام) هفتاد و پنج روز بعد از رسول خدا زندگى کرد. سید مرتضى در عیون المعجزات همین قول را اختیار نموده است. مدرک این قول روایتى است که از امام صادق علیه السلام در این باره صادر شده است. امام صادق فرمود: فاطمه (علیهاالسلام) هفتاد و پنج روز بعد از رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم) زندگى کرد. [اصول کافى ج 1 ص 241.] 72 روز- ابن شهر آشوب در «مناقب» مى نویسد: فاطمه (علیهاالسلام) هفتاد و دو روز بعد از پدر زندگى کرد.

3 ماه- ابوالفرج در کتاب «مقاتل الطالبین» مى نویسد: در مدت زندگى زهرا بعد از رسول خدا، اختلاف است. ولى از هشت ماه بیشتر و از چهل روز کمتر نبوده لیکن قول صحیح همان است که از جعفر بن محمد (علیه السلام) روایت شده که فرمود: زهرا (علیهاالسلام) بعد از رسول خدا سه ماه زندگى کرد [مقاتل الطالبیین ص 31.] همین قول را صاحب کشف الغمه از دولابى، و ابن جوزى از عمر بن دینار روایت کرده اند...

40 روز- مجلسى در بحارالانوار از فضه کنیز زهرا (علیهاالسلام) و از کتاب روضه الواعظین و از ابن عباس روایت نموده که گفته اند زهرا بعد از پدر چهل روز زندگى کرد. ابن شهر آشوب نیز در مناقب همین قول را از قربانى نقل کرده است.

6 ماه- مجلسى در کتاب بحارالانوار از امام محمد باقر (علیه السلام) روایت کرده که فرمود: فاطمه (علیهاالسلام) بعد از پدر مدت شش ماه زندگى کرد در کشف الغمه همین قول از ابى شهاب و زهرى و عایشه و عروة بن زبیر نقل شده است. ابن جوزى در تذکرة الخواص یکى از اقوال را شش ماه ده روز کم مى شمارد.

4 ماه- ابن شهر آشوب در مناقب قول به چهار ماه را حکایت کرده است.

95 روز- از امام محمد باقر علیه السلام روایت شده که فرمود: فاطمه بعد از رسول خدا (صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم) نود و پنج روز زنده بود.

70 روز- ابن جوزى در تذکرة الخواص از جعفر بن محمد (علیه السلام) روایت کرده که فرمود: فاطمه (علیهاالسلام) بعد از پدرش هفتاد روز زندگى کرد.

2 ماه، 8 ماه، صد روز- مجلسى در بحار قول به دو ماه و هشت ماه و صد روز را حکایت کرده است.

در تاریخ وفات پیغمبر نیز اختلاف است. مشهور بین علماء امامیه 28 صفر است و اکثر علماى اهل سنت گفته اند دوازدهم ماه ربیع الاول واقع شده. دوم ماه ربیع الاول نیز گفته شده است.

در مدت توقف زهرا (علیهاالسلام) بعد از پدرش حدود سیزده قول وجود دارد. وقتى آنها را با اقوالى که در مورد وفات رسول خدا دیده مى شود، مقایسه کنیم احتمالات زیادى در مورد روز و ماه وفات حضرت زهرا حاصل مى شود. یعنى حاصل ضرب 13 در 3 مى شود 39. ولى بر اهل تحقیق پوشیده نیست که روایات و آراء ائمه اطهار در این باره بر اقوال دیگر تقدم دارد زیرا فرزندان زهرا بهتر از دیگران از تاریخ وفات مادرشان خبر دارند. اما چنانکه ملاحظه فرمودید خود روایات هم در این باره اختلاف دارند، زیرا در روایات، 75 روز و 95 روز و 70 روز و سه ماه و شش ماه گفته شده است.

اگر وفات پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم) را در 28 صفر بدانیم و روایت هفتاد و پنج روز را با آن مقایسه کنیم وفات زهرا در سیزدهم تا پانزدهم ماه جمادى الاولى محتمل است. و اگر روایت 95 روز را با آن مقایسه کنیم روز سوم تا پنجم ماده جمادى الثانى ممکن است روز وفات باشد.

به همین طریق خودتان مى توانید حساب کنید، و احتمالات را پیدا کنید.

در مقدار عمر حضرت زهرا (علیهاالسلام) هم بین 18 و 28 و 29 و 30 و 35 سال اختلاف است ولى چون قبلا بدین موضوع اشاره شد از تکرار خوددارى مى شود.