امکان تغییر اخلاقیات
از مجموع این مطالب چنین نتیجه مىگیریم که تفاوتهاى اخلاقىاى که در بین کودکان مشاهده مىشود، مىتواند در اثر اختلاف امزجه آنها باشد که این تفاوت نیز از اختلاف طبایع پدر و مادر نشأت مىگیرد. اگر بعضى کودکان عصبانى و تندخو و بعضى خونسرد، بعضى لجوج و بعضى آرام، و مانند آن هستند، ممکن است این صفات معلول کیفیت مزاجى و بنیه جسمانى آنها باشد.
لیکن لازمه سخن این نیست که صفات و اخلاقیات مذکور قابل تغییر نباشند، بلکه مزاج مخصوص، بیش از استعداد و آمادگىِ بیشتر براى ظهور و بروز این صفات را نتیجه نمىدهد. بدین معنا که بعضى کودکان داراى مزاج مخصوص و اعصاب ویژه اى هستند که با سرعت عصبانى و متأثر مىشوند و کنترل اعصاب خود را از دست مىدهند.
چنین افرادى از جهت قابلیت تأثر، در یک مرتبه نیستند، بلکه داراى درجاتى متفاوتاند. قابلیت تغییر اخلاق آنها نیز با همین نسبت متفاوت و در بعض مراتب بسیار دشوار خواهد بود؛ ولى به هر حال، امکانپذیر است. البته اگر تغییر و اصلاح کلى امکانپذیر نباشد حداقل قابل تعدیل و تخفیف خواهد بود و مربى هیچگاه نباید مأیوس شود.
اولیا و مربیان باید کودکان مورد تربیت را به خوبى شناسایى کنند، استعدادهاى مزاجى و اخلاقى تک تک آنها را خوب بسنجند و با توجه به آن، در تعلیم و تربیت و اصلاح اخلاقى آنان کوشش و جدیت نمایند. چنان که کودکان از لحاظ استعدادهاى مزاجى و اخلاقى طبیعى متفاوت هستند، راه اصلاح آنها نیز متفاوت خواهد بود. مربى نباید توقع داشته باشد که همه کودکان در اصلاحپذیرى یکسان باشند. استعداد مزاجى بعض کودکان، نسبت به برخى از اخلاقیات، آن چنان قوى است که تغییر یا تعدیل آن نیاز به اطلاعات کافى و صبر و جدیت فراوان دارد. مراجعه به روانپزشک و پزشک اعصاب نیز گاهى مفید و در برخى موارد ضرورت دارد.