پایگاه اطلاع رسانی آیت الله ابراهیم امینی قدس سره

چرا فدك را به فاطمه بخشيد

از مطالعه ى زندگى رسول خدا به خوبى استفاده مى شود که علاقه مند به مال و ثروت نبود و در جمع و ذخیره اموال کوشش نمى کرد، بلکه اموالش را در راه هدف یعنى ترویج خداپرستى به مصرف مى رساند. مگر همین پیغمبر نبود که اموال و ثروت بى حد و حصر خدیجه را در راه ترویج همین هدف مصرف مى کرد و خودش و داماد و دخترش در کمال مضیقه و سختى زندگى مى کردند و گاهى از شدت گرسنگى سنگ بر شکم مبارکش مى بست؟ پیغمبر (صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم) از آن افرادى نبود که بخواهد از موقعیتش استفاده کند و براى فرزندانش املاک و مستغلات تهیه کند. مگر همین پیغمبر نبود که میل نداشت دختر عزیزش یک پرده ى پشمى بر در اتاقش بیاویزد و دستنبد نقره به دست حسن و حسین (علیهماالسلام) و گردن بندى به گردن خویش بیفکند؟.

پس این مطلب شایان توجه است که با آن همه سختگیرى ها که نسبت به زندگى داخلى خودش و دخترش داشت، به چه علت املاک و مزارع سنگین قیمت فدک را به فاطمه (علیهاالسلام) بخشید؟ این کار غیر عادى آن حضرت نمى تواند بى جهت باشد. در علت قضیه مى توان گفت: پیغمبر اکرم از جانب خدا مامور بود که على (علیه السلام) را به خلافت و جانشینى خودش تعیین کند و مى دانست که مردم به آسانى زیر بار زمامدارى او نمى روند و براى خلافتش کارشکنى خواهند کرد. مى دانست که بسیارى از خانواده هاى عرب نسبت به حضرت على عقده هائى دارند، زیرا على (علیه السلام) مرد شمشیر و عدالت است و کمتر خانواده اى است که یکفنر یا چند نفرشان در زمان کفر به دست آن جناب کشته نشده باشد. پیغمبر اسلام مى دانست که براى خلافت و اداره ى ملت بودجه لازم است و با آن اوضاع و شرائط تهیه ى فورى بودجه کار دشوارى است. مى دانست که حضرت على اگر بتواند به فقرا و درماندگان کمک کند و نیازمندى هاى جامعه را برطرف سازد، کدورت ها تا حدى بر طرف و دلها به سویش متمایل خواهد شد.

از این رهگذر بود که فدک را به فاطمه علیهاالسلام بخشید و در واقع در اختیار خلیفه ى آینده اش قرار داد تا درآمد سرشارش را در بین فقرا و درماندگان تقسیم کند، شاید کینه و کدورت هاى دیرینه خودشان را فراموش کنند و متوجه بیت حضرت على گردند. در اوضاع بحرانى آغاز خلافت، از آن اموال استفاده کند و در راه پیشبرد هدف رسول خدا از آنها بهره بردارى نماید. در واقع مى توان گفت: فدک را تنها به حضرت فاطمه نبخشید بلکه به خانه ى ولایت تقدیم نمود تا بدان وسیله به بودجه ى اقتصادى خلافت کمک نموده باشد.

فدک در زمان حیات رسول خدا در اختیار فاطمه (علیهاالسلام) قرار گرفت. به مقدار قوت لا یموتى از آن برمى داشت و بقیه را در راه خدا صرف مى کرد و در بین بیچارگان تقسیم مى کرد.

هنگامى که ابوبکر حکومت را قبضه کرد و بر اریکه ى خلافت استقرار یافت، تصمیم گرفت فدک را مصادره کند. دستور داد عمال و کارکنان فاطمه علیهاالسلام را از فدک بیرون کردند و عمالى را در جایشان نصب نمود. [تفسیر نورالثقلین ج 4 ص 272.]