از جوانی استفاده کنید
دوران جوانی بهترین ایام عمر انسان است و امتیازهایی دارد که مهم‌ترین‌شان اینهاست: 1. صحت و سلامت بدن، 2. نیرو و قدرت جسمانی برای کار و حرکت و تلاش و فعالیت، 3. فراغت و عدم ابتلا به مشکلات زندگی، 4. قدرت و توان روانی برای تحصیل علم و درک مطالب و حفظ آنها 5. شور و عشق و امید، 6. طهارت نفس و عدم یا کمی آلودگی به گناهان و پلیدی‌های روح و روان.
جوان دارای نیرو وقدرت و امکاناتی است که اگر درست از آنها استفاده کند می‌تواند خودش را برای آینده‌ای درخشان و امید بخش بسازد و پرورش دهد. جوان باید دوران جوانی و ارزش‌های آن را مغتنم بشمارد و به این نکته بسیار مهم توجه داشته باشد که نیروی جوانی باقی و پایدار نخواهد ماند و به تدریج کم و کمتر خواهد شد. متأسفانه اکثر جوانان در دوران جوانی از این نعمت بزرگ غفلت دارند، و به طور کامل از آن بهره نمی‌گیرند، وقتی متوجه می‌شوند که کار از کار گذشته و دیگر پشیمانی سودی ندارد.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «پنج چيز را پيش از پنج چيز غنيمت بشمار: جوانى قبل از پيرى، صحت پيش از بيمارى، ثروت قبل از نيازمندى، فراغت پيش از اشتغال و زندگى قبل از مرگ.[59]»
جوان عزیز، نعمت جوانی را قدر بدان و برای آینده ات خوب از آن استفاده کن. اوقات ارزشمند جوانی را به بطالت و بیهودگی صرف نکن که بعداً پشیمان خواهی شد، در آن زمان که دیگر پشیمانی سودی ندارد.
اگر به تحصیل اشتغال داری
در کسب دانش، جدیت و تلاش کن، مرتب سر کلاس حاضر شو، به درس خوب گوش بده، تکالیف درسی را خوب انجام بده، در مطالب علمی خوب بیندیش و مشکلات را از استاد سؤال کن. هدف تو کسب علم و دانش باشد نه فقط نمره گرفتن و قبول شدن. اوقات فراغت و تعطیل را نیز بیهوده صرف نکن. بلکه با مطالعه کتاب‌های علمی به علم و دانش خود بیفزا تا در آینده هم خودت محترم و سرافراز باشی و از علمت استفاده کنی، هم جامعه از وجود تو استفاده نماید.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «دانشمندترین مردم کسی است که علم و دانش
دیگران را بر علم و دانش خود بیفزاید. ارزشمندترین مردم کسی است که علمش از دیگران زیادتر باشد. و کم‌ارزش‌ترین مردم کسی است که علمش از دیگران کمتر باشد.[60]»
حضرت صادق علیه السلام فرمود: «دوست ندارم جوانى از شما را جز در يكى از دو حال ببينم: يا دانشمند باشد، يا دانش جو. اگر چنين نباشد عمرش را تفريط كرده و هركس تفريط كند، عمرش را بيهوده تضييع نموده و كسى كه عمرش را تضييع نمايد مرتكب گناه شده، و هركس گناه كند، به خدا سوگند! داخل دوزخ خواهد شد.[61]»
اگر مشغول کار هستی
اگر ترک تحصیل کرده و به کاری اشتغال داری، به کار خود دل‌گرم و جدی و کوشا باش. از نیروی جوانی کاملًا استفاده کن، با کار و تلاش مداوم هم خدمت گزار مردم باش و هم آینده ات را تأمین کن. کار کردن عار و ننگ نیست بلکه افتخار است، مخصوصاً کارهایی که تولید کننده باشند. از سلامت جسم و بازوی توانای خود بهره بگیرد که خداوند متعال کارگران و کارمندان کوشا را دوست دارد، و طلب روزی حلال را از بزرگ‌ترین عبادت‌ها محسوب می‌دارد.
امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود: «خداوند متعال كارگر و صنعتگر امين را دوست دارد.[62]»
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «عبادت هفتاد جزء است كه افضل آنها طلب روزى حلال مىباشد.»[63]
امام محمد باقر علیه السلام فرمود: «هركس كه در طلب روزى باشد تا از مردم بىنياز گردد و بر اهل و عيالش توسعه دهد و بر همسايهاش احسان كند، در قيامت خداى را ملاقات مىكند، در حالى كه صورتش مانند ماه شب چهارده درخشان است.»[64]
در این جا لازم است به دو مطلب اشاره کنم:
مطلب اول: در کار امین و درست‌کار باشید. کارتان را خوب و بدون عیب انجام دهید. سعی کنید به مهارت و کاردانی خود بیفزایید، و در هر کاری به مرتبه تخصص و حتی اختراع ترقی نمایید. از کم‌کاری و بدکاری و تقلب جداً اجتناب کنید. به هر شغلی اشتغال دارید سعی کنید نمونه باشید. هدفتان فقط تحصیل پول و ثروت نباشد بلکه برای رضای خدا و خدمت به بندگان خداکار کنید.
مطلب دوم: به فکر آینده خود باشید، شما نیاز به خانه و لوازم زندگی دارید. باید ازدواج کنید و عروسی کردن احتیاج به خرج و مخارج دارد. بعد از عروسی هم مخارج شما چند برابر خواهد شد. از هم اکنون باید به فکر آینده باشید. درآمدتان را بیهوده صرف نکنید. از ولخرجی و خرج‌های غیر ضروری جداً اجتناب نمایید. مبادا دوستان اطرافتان را بگیرند و به عناوین مختلف پول‌هایتان را از چنگتان خارج سازند. مواظب باشید پولتان را در راه‌های بیهوده و زیان بار مانند سیگار و سایر اعتیادهای خطرناک مصرف نکنید. اگر مخارجتان را پدر و مادر تأمین می‌کنند تمام درآمدتان را در بانک ذخیره کنید یا برای خرید منزل و لوازم مورد نیاز به مصرف برسانید. اگر ناچارید برای مخارج روزانه مقداری خرج کنید به حد ضرورت اکتفا نمایید و بقیه را برای تأمین زندگی آینده پس انداز کنید. به امید مال پدر و مادر نباشید که ممکن است در آینده از کمک به تأمین استقلال شما و تشکیل خانواده امتناع نمایند. اگر پدر و مادر شما تهیدست هستند و ناچارید زندگی آنها را اداره کنید باز هم به فکر آینده خود باشید و به مقدار ممکن پس انداز کنید.
متأسفانه بعضی پدران و مادران نه تنها به فکر آینده فرزندانشان نیستند بلکه به عناوین مختلف از حاصل دسترنج‌شان استفاده می‌کنند، به هنگام نیاز هم از کمک کردن به آنها خودداری می‌نمایند. چنین پدران و مادرانی گرچه زیاد نیستند به هرحال یافت می‌شوند. در صورتی که پدران و مادران عاقل و خیرخواه از همان آغاز به فکر استقلال آینده فرزندانشان هستند. فرزندشان را به کار و جدیت تشویق می‌نمایند و حاصل کارشان را در اختیار خود آنها قرار می‌دهند و توصیه می‌کنند آن را برای زندگی آینده‌شان ذخیره نمایند.
اگر بی‌کار هستید
اگر بی‌کار هستید سعی کنید به هر طریق ممکن شغلی پیدا کنید. آدم بی‌کار احترام و ارزش ندارد. هم مردم از آدم بی‌کار بدشان می‌آید و هم خداوند متعال.
حضرت موسی بن جعفر علیه السلام فرمود: «خداوند متعال آدم فارغ و بىكار را كه زياد مىخوابد مبغوض دارد.»[65]
حضرت صادق علیه السلام فرمود: «در آدمى كه جمع مال از طريق حلال را دوست ندارد تا بدين وسيله آبرويش را حفظ كند و بدهكارىهايش را ادا نمايد و به خويشانش احسان كند، خيرى وجود ندارد.»[66]
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «از رحمت خدا دور است كسى كه مخارجش بر عهده مردم باشد.»[67]
جوان عزیز به فکر آینده‌ات باش. به هر طریق ممکن کاری پیدا کن و مشغول باش و درآمدت را برای آینده ذخیره کن. تو می‌خواهی بعداً ازدواج کنی و مردم کمتر حاضر می‌شوند دخترشان را به جوان بی‌کار بدهند. شما برای مخارج ازدواج و تهیه لوازم اولیه زندگی به پول نیاز دارید، بعداً هم ناچارید زندگی مستقلی داشته باشید و هزینه زندگی خانواده را تأمین نمایید و لازمه همه اینها اشتغال و جدیت در کار است.
حتی اگر وضع پدر و مادرتان خوب است و زندگی شما را تأمین می‌کنند باز هم از تهیه شغل مناسب غفلت نکنید. انسان در دنیا باید مستقل و آزاد
زندگی کند و زندگی وابسته به دیگران زندگی خوبی نیست. همسر آینده شما هم خواهان استقلال است و زندگی وابسته به خانواده تان را دوست ندارد و امکان دارد بعداً اسباب ناراحتی شما را فراهم سازد. در صورتی می‌توانید آزاد و مستقل زندگی کنید که شغل و درآمدی داشته باشید.
حتی اگر شغل دل خواه و مناسبی هم پیدا نمی‌کنید، گرچه به طور موقت به کاری مشغول شوید، در ضمن به فکر یافتن شغل دل خواه باشید. بدانید که کار عیب نیست بلکه بی‌کاری و ولگردی عیب است.
مردم در زندگی باید تعاون و همکاری داشته باشند و برای اداره اجتماع وجود مشاغل مختلف ضرورت دارد، هرکسی باید شغلی بپذیرد و انجام دهد تا زندگی فردی و اجتماعی افراد سر و سامان بیابد. همه شغل‌ها محترم و صاحبان آنها معزز می‌باشند. شغلی بر شغل دیگر مزیت و افتخار ندارد. همه سودمند و ضروری هستند. صاحبان همه مشاغل حق زندگی و استفاده از همه امکانات اجتماعی و رفاهی را دارند و امکانات و درآمدها باید طبق عدالت باشد، هر فردی از نتیجه زحمات و کاردانی‌های خویش بهره‌مند گردد. متأسفانه وضع اجتماعی ما سامان درستی ندارد به همین جهت فاصله‌های طبقاتی زیاد است، صاحبان بعضی مشاغل از موقعیت اجتماعی و درآمد بیشتری برخوردارند. ولی واقع مطلب این است که همه عزیز و محترم هستند، وجود همه ضرورت دارد و همه خدمت گزار مردم می‌باشند، گرامی‌ترین مردم کسی است که بیشتر به مردم خدمت می‌کند. اشتغال به هیچ کاری ننگ و عار نیست.