نماز عید فطر، بعد از خاتمه ماه رمضان و روز اول شوال خوانده می‌شود و نماز عید قربان نیز در روز دهم ذی‌حجه خوانده می‌شود. بر اساس اعتقاد ما شیعیان برپایی این نمازها در زمان حضور امام معصوم، واجب و در زمان غیبت معصوم، مستحب است و می‌توان آن‌ها را به جماعت یا فرادی خواند. نماز عیدین نیز مانند نماز جمعه دارای دو رکعت است، البته با نماز جمعه از جهاتی تفاوت دارد؛ مثل این‌که نماز جمعه یک قنوت در رکعت اول و یک قنوت در رکعت دوم دارد، اما در نماز عیدین، پنج قنوت در رکعت‌اول و چهار قنوت دررکعت دوم به‌جا آورده می‌شود. دیگر این‌که خطبه‌های نماز جمعه قبل از نماز، ولی خطبه‌های نماز عیدین، پس از نماز، ایراد می‌شود.
نماز عید فطر و قربان با معنویت خاصی که دارد، دل‌ها را متوجه خدا می‌کند. حالت توبه و استغفار در دل‌ها ایجاد می‌کند و مستحب است که انسان پیش از نماز عید، غسل کند، دعاهای خاصی بخواند و در فضای باز و در زیر آسمان به نماز بایستد.
عمده‌ترین چیزی که در این نماز از خداوند خواسته می‌شود، آمرزش و مغفرت الهی و مبارک ساختن این عید با قبولی طاعات است و این بهترین جایزه‌ای است که خداوند متعال به نمازگزاران عطا می‌کند. امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید: «رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: هر گاه روز عید فطر فرا می‌رسد، منادی از سوی خداوند ندا در می‌دهد: «أیّها المؤمنون اغدوا إلى جوائزکم؛ اى مؤمنان بشتابید به سوى جایزههایتان».[1]
از آثار تربیتی و سازنده نماز عید فطر و قربان آن است که در آن اجتماع و حضور نیازمندانه در مصلای بی‌سقف، انسان به یاد خدا و قیامت و نیازمندی خویش به رحمت الهی می‌افتد و صحنه قیامت در نظرش مجسم می‌شود.
امام رضا علیه‌السلام در روایتی فرموده است:
إنّما جعل یوم الفطر العید لیکون للمسلمین مجتمعاً یجتمعون فیه، و یبرّزون اللّه عزّ و جلّ فیمجّدونه علی ما منّ علیهم فیکون یوم عید، و یوم اجتماع، و یوم زکاة، و یوم رغبة، و یوم تضرّع؛[2]
خداوند روز فطر را بدین سبب «عید» قرار داد تا مسلمانان، مجمعی داشته باشند که در آن روز، جمع شوند و در برابر خداوند به خاطر منت‌ها و نعمت‌هایش به تمجید و تعظیم بپردازند. پس آن روز، روز عید و تجمع و زکات و رغبت و نیایش است.
[1]. حر عاملى، وسائل الشیعه، ج5 ، ص140.
[2]. همان، ص141.