وظیفه مردم آن است که در نماز با وضع و ظاهری آراسته و نظیف شرکت کنند، در صفوف منظم باشند، با اطرافیان خود، سخن نگویند و به سخنان خطیب جمعه گوش فرادهند. گوشندادن به خطبهها و بیتوجهی به سخنان امام جمعه، مورد نهی و مخالف فلسفه اقامه جمعه است.
این همه تأکید بر سکوت کامل و گوشدادن به خطبهها به این علت است که اولاً: مطابق بعضی روایات، خطبههای نماز جمعه، به جای دو رکعت نماز محسوب میشود، لذا مخاطب، هنگام گوش دادن به خطبهها در حال نماز است و در چنین حالتی، سخن گفتن درست نیست. ثانیاً: مخاطب با سکوت خود به خطیب پیام میدهد که من آمادگی خود را برای گوش دادن به سخنان شما اعلام میدارم. امام صادق علیهالسلام در این خصوص فرمودهاند:
زمانی که امام جمعه در حال خواندن خطبه است بر نمازگزاران واجب است سکوت کنند.[1]
علاوه بر مطالبی که در خصوص وظایف مردم در نماز جمعه بیان شد باید توجه داشت که حفظ نظام اسلامی و تحکیم پایههای اقتدار آن از اهم وظایف مسلمین است؛ یعنی از اهم وظایفی است که هر کس به دلیل مسلمانی بر عهده دارد؛ وظیفهای که بر اساس قانون تزاحم مصالح بر تمام احکام فردی و اجتماعی اولویت دارد. بنابراین، در این راستا چه زنان و چه مردان میبایست حضوری فعال داشته و نشاط سیاسی جامعه اسلامی را همراه با تقویت روح دینداری و عابدانه خود حفظ نمایند و قطعاً یکی از بهترین عرصههای حضور مردم در صحنه عبادی و سیاسی، سنگرهای نماز جمعه است.
[1]. قاضى نعمان مغربى، دعائم الاسلام، ج1، ص183: «إذا قام الإمام یخطب فقد وجب على الناس الصمت». در مستدرک الوسائل، ج2، ص21 و بحارالانوار، ج86 ، ص153، روایات دیگرى به همین مضمون آمده است.