عبادت و بندگی امام باقر علیه السلام
عبادت و بندگی
امام محمّد باقر علیه‌السلام در عبادت، ذکر خدا، دعا و مناجات، تضرّع و خوف و خشیّت الهی، همانند پدرش زین العابدین در مرتبه اعلای انسانیّت و سرامد مردم عصر خود بود. از باب نمونه، به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
امام صادق علیه‌السلام فرمود: پدرم کثیرالذکر بود. در حال راه رفتن، غذا خوردن، حتّی درحالی که با مردم سخن می‌گفت، از ذکر خدا غافل نبود. ذکر «لاإلهإلاّالله» را همواره بر زبان داشت. گاهی ما را جمع می‌کرد و امر می‌فرمود تا طلوع آفتاب مشغول ذکر باشیم و به افرادی که قرائت قرآن می‌دانستند می‌فرمود: «قرآن بخوانيد.».[497]
امام صادق علیه‌السلام فرمود: پدرم در نیمه‌های شب، درحال تضرّع و مناجات و گریه می‌گفت: «أمرتَني فلمْ ائتمرْ، و نهيتَني فلم أنزجرْ، فها أنا عبدك بين يديكَ و لااعتذرُ.».[498]
افلح، غلام امام محمّد باقر علیه‌السلام می‌گوید: با آن حضرت به حج رفته بودم. هنگامی که به مسجد الحرام وارد شد و به کعبه نگاه کرد، آن چنان گریست که صدای گریه‌اش بلند شد. عرض کردم: «پدر و مادرم فدايت! مردم به شما نگاه مىكنند. كاش آهستهتر گريه مىكردى!». فرمود: «واى بر تو اى افلح! چرا گريه نكنم؟ شايد خداى متعال مرا مورد لطف و مرحمت خود قرار دهد، و در فرداى قيامت رستگار شوم.».
افلح می‌گوید: سپس آن حضرت طواف کرد و بعد از آن، نزد مقام ابراهیم نماز خواند.
وقتی سر از سجده برداشت، از کثرت گریه موضع سجده‌اش تر شده بود.[499]
جابر جعفی می‌گوید: محمّد بن علی علیه‌السلام به من فرمود: «يا جابر! من ناراحت و نگرانم.».
عرض کردم: «اندوه و نگرانى شما از چيست؟». فرمود: «ای جابر! هر کس دین خالص در قلبش رسوخ کرده باشد، او را به خدا مشغول، و از غیر او منصرف می‌سازد.
ای جابر! دنیا به اندازه‌یک مَرْکَب که برآن سوار شوی یا لباسی که آن را بپوشی یا همسری که با او خلوت کنی، ارزش ندارد.
ای جابر! مؤمنان، اعتمادی به بقای دنیا ندارند و خود رااز مرگ و قدوم آخرت، در امان نمی‌بینند؛ آن چه با گوش خود می‌شنوند، آنان را از ذکر خدا غافل نمی‌سازد؛ زرو زیور دنیا، چشم آنان را از مشاهده نور خدا باز نمی‌دارد؛ آنان به پاداش نیکوکاران نائل خواهندشد.
اهل تقوا، کم هزینه‌ترین مردم جهان، و برای تو، بهترین کمک هستند: اگر فراموش کنی، تو را به یاد خدا می‌آورند و اگر ذکر خدا بگویی، تو را یاری می‌دهند؛ زبانشان به حقِّ خدا، گویا است؛ اوامر خدای را بر پا می‌دارند؛ محبّت‌های خود را در حبّ خدا خالص می‌گردانند؛ با قلب‌های خود، به خدا و محبّت او نظر می‌افکنند؛ در اطاعت از مالک حقیقی خود، از دنیا وحشت دارند. این گونه رفتار را از شئون خود می‌دانند.
دنیا را همانند منزلی ببین که به طور موقّت در آن توقّف می‌کنی و باید هر چه زودتر آن را ترک کنی، یا همانند مالی که آن را در خواب به دست می‌آوری، ولی هنگامی که بیدار شدی، چیزی از آن را نمی‌یابی. در نگهداری از دین و حکمت خدا کوشا باش.».[500]
امام صادق علیه‌السلام فرمود: من هر شب، بستر پدرم را پهن می‌کردم و منتظر می‌ماندم تا در بستر خود استراحت کند، آن‌گاه به بستر خود می‌رفتم. شبی بستر آن حضرت را پهن کردم و در انتظارش بودم، ولی نیامد. بعد از این که مردم به خواب رفته بودند، در جست و جوی پدر به مسجد رفتم. او را دیدم در حال سجده بود. صدای ناله‌اش را شنیدم که می‌گفت:
«سبحانكَ اللهم أنتَ رَبّي حقّاً حقّاً، سجدتُ لك ـ يا ربّ! ـ تعبداً و رقّاً، اللّهم! إنّ عملي ضعيف فضاعِفْهُ لي، الّلهم! قِني عذابَكَ يومَ تبعث عبادَكَ، و تُبْ عليَّ إنّكَ أنت التواب الرحيم.».[501]
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «هنگامى كه پدرم در رابطه با چيزى اندوهناك مىشد، زنان و كودكان را فرا مىخواند، دعا مىكرد و آنان آمين مىگفتند.».[502]
ابان بن میمون قداح می‌گوید: حضرت ابوجعفر علیه‌السلام به من فرمود: «قرآن بخوان.». عرض کردم: «از كجا؟». فرمود: «سوره نهم.». خواستم آن سوره را پیدا کنم، فرمود: «از سوره يونس بخوان.». هنگامی که به این آیه رسیدم: «للذين أحسنوا الحسنى و زيادة و لايرهق وجوههم قترولا ذلّة». فرمود: «بس است. رسول خدا صلى الله عليه وآله فرمود: ,,از اين تعجّب مى كنم كه قرآن بخوانم و موهايم سفيد نشود``.».[503]
منبع: کتاب الگوهای فضیلت / آیت الله ابراهیم امینی
[497]ـ بحارالأنوار، ج 46 ، ص 297
[498]ـ کشف الغمة ، ج 2 ، ص 330
[499]ـ کشف الغمة، ج 2 ، ص 329
[500]ـ کشف‌الغمة ، ج 2 ، ص 333
[501]ـ بحارالأنوار، ج 46 ، ص 301
[502]ـ بحارالأنوار، ج 46 ، ص 297
[503]ـ بحارالأنوار، ج 47 ، ص 302