موردیابی[34]
یکی از مشکلات ازدواج این است که بسیاری از دختران و پسران از هم اطلاعی ندارند. چه بسا خانواده‌هایی که چندین دختر خوب و در سنین ازدواج در منزل دارند و خانواده‌های پسردار از وجود آن‌ها بی‌اطلاعند.
این مشکل در روستاها و بخش‌ها و شهرهای کوچک، کمتر وجود دارد، زیرا ساکنان آن‌جا از یکدیگر اطلاع دارند، اما در شهرها، به ویژه شهرهای بزرگ، این مشکل وجود دارد، چون خانواده‌ها غالباً با یکدیگر رفت و آمد ندارند تا از وجود دختران آن‌ها مطلع باشند. قبلًا به طور هفتگی و دائمی، دخترها را در مکان‌های عمومی مثل حمام‌ها، سرچشمه‌ها و مکان‌های عمومی می‌دیدند و به خواستگاری می‌رفتند، که امروزه نیست. خانواده دختر هم که وسیله‌ای برای معرفی دختران خود ندارند. اصولًا بعضی مادرانِ پسرها عُرضه یافتن عروس مناسب برای پسرشان را ندارند و بعضی پسران، مادر و خواهری هم ندارند تا برای آنان، زن پیدا کنند، بنابراین جامعه به افراد نیکوکار و دل‌سوزی نیاز دارد تا برای وصلت دختران و پسران، پادرمیانی کنند.
موردیابی و معرفی دختران و پسران مناسب به خانواده‌ها عملِ بسیار نیکی است که پاداش فراوان دارد و اسلام بدان، توصیه نموده است.
امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود:
بهترین وساطت‌ها این است که میان دو نفر در امر ازدواج وساطت شود تا سر و سامان گیرد.[35]
امام صادق علیه السلام فرمود:
هرکس، عزّبی را زن دهد از جمله کسانی است که خداوند در روز قیامت به او نظر می‌افکند.[36]
بنابراین خوب است مسلمانان در معرفی دختران و پسران آماده ازدواج به یکدیگر کمک کنند. مدیران و دبیران دبیرستان‌های دخترانه می‌توانند نقش مهمی را در این مورد ایفا کنند. در بین دبیران و آموزگارانِ زن هم دخترانی وجود دارند که به هر دلیل هنوز ازدواج نکرده و آماده ازدواج هستند، چه خوب است مدیر آن مدرسه یا سایر آموزگاران و دبیران که از وجود چنین خانم‌هایی اطلاع دارند، آن‌ها را به پسرانی که قصد ازدواج دارند یا به خانواده آن‌ها معرفی و پادرمیانی کنند. همچنین مسئولان سایر ادارات و مؤسساتِ دولتی یا خصوصی، پسرانی که قصد ازدواج دارند می‌توانند از همین طریق استفاده نمایند.
تأسیس مراکز همسریابی[37]
یکی از راه‌های ترویج ازدواج، تأسیس مرکز همسریابی است. این مرکز می‌تواند مردمی- دولتی باشد. در برخی شهرها از جمله شهر مقدس قم و تهران مراکزی با همین هدف توسط خیرخواهان به وجود آمده و کارهای مناسبی هم انجام داده‌اند، اما دایره کار آن‌ها بسیار محدود است و به مقدار نیاز نیست؛ به علاوه کار آن‌ها در مشاوره برای همسریابی منحصر می‌شود و کمتر به اقدام عملی در معرفی دختران و پسران می‌کنند. برای تقویت این مراکز، پیشنهادهای زیر به نظرم می‌رسد:
1. اولیای دختران و پسران با این مراکز، بیشتر همکاری کنند، در وضع فعلی، همکاری خوبی ندارند. ارائه مشخصات کامل و آمادگی برای بحث درباره دختران و پسران خود، دامنه همکاری را بیشتر می‌کند.
2. صدا و سیما و رسانه‌های عمومی دیگر، بدون دریافت پول، این
مراکز را به مردم معرفی کنند. چون معرفی آن‌ها می‌تواند باعث رجوع و اعتماد مردم شود.
3. خیّرینِ دل‌سوز به هر طریق ممکن به این مؤسسه‌ها کمک کنند.
4. از مؤسسان این مراکز، انتظار داریم با هم‌اندیشی و به وجود آوردنِ امکانات و ابزارهای لازم، دامنه فعالیت‌های خود را گسترش دهند.
تشکیل کلاس‌های آموزش خانواده
جوانان در ابتدای زندگی، خام و کم‌تجربه‌اند و گاه به موانعی برمی‌خورند که قادر به عبور از آن‌ها نیستند و همین موانع و مشکلات، باعث کشمکش‌ها و اختلافات می‌شود. به منظور آموزش جوانان و آماده ساختن آن‌ها برای ورود به زندگی، کلاس‌هایی باید برگزار شود.
چنین آموزش‌هایی نه در دبیرستان و دانشگاه وجود دارد نه در جامعه.
لازم است آموزش و پرورش و نیز خیراندیشان در تأمین و تأسیس این نیاز، جداً اقدام نمایند. البته اداره‌کنندگان چنین کلاس‌هایی باید ازدواج را تجربه کرده باشند و اطلاعات لازم را داشته باشند.
فضلای حوزه‌های علمیه نیز وظیفه دارند خود را برای اداره این کلاس‌ها آماده سازند. البته شنیده‌ام بعضی آقایان در این مورد، کم و بیش، فعالیت دارند، ولی بیش از این لازم است. به علاوه برای اداره چنین کلاس‌هایی باید برنامه‌ریزی شود. خوب است در پایان این دوره یک یا سه ماهه، گواهی‌نامه فراگیری چنین آموزش‌هایی را به شرکت‌کنندگان بدهند تا برای ازدواجشان امتیازی باشد.
[1] تاریخ ایراد خطبه: 20/ 6/ 77
[2]. بحار الأنوار، ج 103، ص 222:« أفضلُ الشفاعاتِ أن تَشْفَعَ بَیْنَ اثنَیْنِ فِى نکاحٍ حَتى یَجْمَعَ شَمْلَها»
[3]. وسائل الشیعه، ج 20، ص 45:« مَن زَوّجَ أعْزَباً کانَ مِمَّن یَنْظُر اللَّهُ إلیه یومَ القیامةِ»
[4] تاریخ ایراد خطبه: 1/ 2/ 85