بحث قبلی اهمیت دادن به نماز بود. در ادامه همان بحث باید گفت که یکی از نشانه‌های آشکار اهمیت دادن به نماز، اقامه آن در اول وقت است؛ زیرا پاسخ سریع به خواسته بزرگان، نشانه احترام و ادب، نسبت به آنان است. ازاین‌رو، افراد نمازگزار به مجرد شنیدن نوای ملکوتی اذان که اقامه نماز را از جانب پروردگار اعلان می‌دارد، همه کارهای خویش را تعطیل کرده، به نماز می‌ایستند. در اهمیت نماز اول وقت، همین بس که حضرت سید الشهدا علیه‌السلام در روز عاشورا و در معرکه جنگ با سپاه عمر سعد و در برابر تیرهای دشمنان هم، نماز را رها نکرد.
الگوی مسلمانان در همه زمینه‌های زندگی فردی و اجتماعی و اعمال و کردارهای عبادی، پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله و ائمه معصومین علیهم‌السلام هستند. آن بزرگواران که آیین نماز خواندن و شیوه کرنش در برابر پروردگار را به ما آموختند، بر نماز اول وقت، تأکید فراوان کردند. با دقت در توصیه‌های آنان درمی‌یابیم که آثار نماز، وقتی به درستی در وجود آدمی، ظاهر می‌شود که در اول وقت، خوانده شود.
در قرآن آیه‌ای هست که خداوند متعال می‌فرماید: « فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ * الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ »[1]؛ پس وای بر نمازگزارانی که از نمازشان غافلند. در حدیثی از امیر المؤمنین علی علیه‌السلام آیه فوق، چنین معنا شده است:
«عملی نزد خداوند، محبوب‌تر از نماز نیست. چیزی از امور دنیا، شما را از خواندن نماز در اول وقت، باز ندارد؛ زیرا خدای تعالی، برخی نمازگزاران را در این آیه، مذمت فرموده است: «واى بر نمازگزارانى که از نمازشان، غفلت ورزیدند»؛ یعنى واى بر نمازگزارانى که از اوقات نماز، غفلت کنند و نسبت به انجام نماز در اول وقت، سهل انگارى نمایند».[2]
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود:
«نماز، ستون دین است، پس هر کس که عمداً نمازش را ترک کند، دینش را منهدم کرده است و کسی که نماز خود را در وقتش به جا نیاورد، داخل «ویل» می‌شود و «ویل»، چاهی است در جهنم که خداوند می‌فرماید: «واى بر نمازگزارانى که از نماز خویش غفلت دارند».[3]
لذا آیه 78 سوره اسراء به برپاداری نمازهای واجب در اول وقت به ویژه نماز صبح که مشهود (مورد مشاهده و شهادت) فرشتگان شب و روز واقع می‌شود، دستور می‌دهد.
« أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّـمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّیْلِ وَقُرآنَ الفَجْرِ إِنَّ قُرآنَ الفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً »؛
نماز را هنگام زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکی شب (اشاره به نماز ظهر، نماز عصر، نماز مغرب و نماز عشاء) و هم‌چنین قرآن فجر یا همان نماز «صبح» را بپا دار؛ چرا که قرآن فجر، مشهود فرشتگان شب و روز است.
بنابراین، نماز صبح که در اول وقت خوانده شود در دو پرونده ثبت می‌شود.[4]
پرسشی که بسیاری دارند این است که چه کنیم تا «براى نماز صبح، بیدار شویم و نماز صبحمان قضا نشود؟» همین پرسش را در محضر آیه‌اللّه بهجت قدس‌سره مطرح کردند و ایشان در جواب فرمود:
اگر بر نمازهای ظهر و عصر و مغرب و عشا مواظبت کنید و به آن‌ها اهمیت بدهید و آن‌ها را سر وقت بخوانید خدای متعال، شما را برای نماز صبح، بیدار می‌کند و نمی‌گذارد نماز صبحتان قضا شود.[5]
«عبداللّهبنمسعود» از پیامبر بزرگوار اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله گزارش کرد که برترین اعمال را از پیامبر پرسیدم، ایشان فرمود:
به جای آوردن هر نماز در اول وقت آن، برترین اعمال است.[6]
با این همه سفارش و تأکید، متأسفانه مشاهده می‌شود که در بعضی از محافل مذهبی عزاداری سیدالشهدا علیه‌السلام به اندازه‌ای که به مداحی و برخی حواشی این‌گونه مراسم؛ مثل نذری دادن و نذری گرفتن، سیاه پوش کردن مساجد و معابر عمومی و... توجه می‌شود ـ که البته در جای خودش باید مورد توجه باشد ـ به مسئله نماز اول وقت یا حتی اصل نماز، توجه‌ای نمی‌شود؛ چرا که بعضاً این طور مجالس به حدی به طول می‌انجامد ـ حتی تا نیمه‌های شب ـ که دیگر توانی برای بیدار شدن فرد برای اقامه نماز صبح باقی نمی‌ماند! ازاین‌رو، دست اندرکاران هیئت‌های مذهبی و مبلغان دینی و هم‌چنین مداحان اهل بیت علیهم‌السلام باید مراسم و برنامه‌های عزاداری را به گونه‌ای اداره و تنظیم کنند که در وقت نماز، این تکلیف و فریضه واجب الهی، فدای یک امر مستحب ـ ولو مستحب مؤکد ـ نگردد.
[1]. ماعون، آیه 5 .
[2]. حر عاملى، وسائلالشیعه، ج3، ص82 ، ح19: «لیس عمل أحبّ إلى اللّه عزّوجلّ من الصلاة فلا یشغلنّکم عن أوقاتها شیء من أمور الدنیا فإنّ اللّه ذمّ أقواماً فقال: « الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ » یعنی أنّهم غافلون استهانوا بأوقاتها».
[3]. محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج79، ص302، ح1: «الصلاة عماد الدین، فمن ترک صلاته متعمّداً فقد هدم دینه، و من ترک أوقاتها یدخل الویل، و الویل واد فی جهنّم، کما قال اللّه تعالى: « فَوَیْلٌ لِلْمُصَلِّینَ * الَّذِینَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ »».
[4]. حر عاملى، وسائل الشیعه، ج3، ص156.
[5]. به نقل از کتاب: در محضر آیه‌اللّه بهجت رحمهالله.
[6]. مارواه ابن مسعود عن النبیّ صلىاللهعلیهوآله و سأله عن أفضل الأعمال، فقال: «الصلاة فی أوّل وقتها». محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج83 ، ص63، ح27.