نماز جمعه حضرت آیت الله ابراهیم امينی. قم - 88/09/27
خطبه اول
بسم الله الرحمن الرحيم
«الحمد الله الذي لا يبلغ مدحته القائلون و لا يحصي نعمائه العادون و لا يودي حقه المجتهدون فطر الخلائق بقدرته و نشر الرياح برحمته و الصلوه و السلام علي اشرف الانبياء و المرسلين حبيب اله العالمين ابي القاسم محمد و علي آله الطيببين الطاهرين المعصومين. اوصيکم عباد الله بتقوي الله و العمل بما انتم عنه مسئولون فانتم به رهن و اليه صائرون.»
برادران و نمازگزاران محترم خودم و شما را به رعايت تقواي الهي دعوت مي‌کنم. همه ما بايد مواظب باشيم از اين اعمالي که بعدا مورد سوال قرار مي گيريم کمال مراقبت و مواظبت را بکنيم وظايفمان را نجام دهيم. وظايف فردي، وظايف اجتماعي وظايفي که نسبت به فرزندان داريم به خانواده داريم به اجتماع داريم به نظام داريم. از همه اينها مسئوليم و در قيامت، نفوسمان رهن و گرو اين اعمال است. اگر الان انجام وظيفه نکنيم در قيامت مسئول خواهيم بود و اليه صائرون و به سوي همين ها رهسپار هستيم در قيامت.
موضوع سخن من در خطبه هاي گذشته تاخير سنين ازدواج جوانان بود که متاسفانه پسرها به بيست و هشت سال و زيادتر و دخترها به بيست و چهار سال و زيادتر رسيده. موضوع سخن من اين بود و عوامل اين حادثه و آثار سوء آن و رهنمودهايي براي جلوگيري از آن و علاج اين حادثه بود. در آنجا عرايضي را ذکر کرديم امروز هم به يکي از عوامل که در واقع مهمترين عامل است اشاره مي کنيم. و آن عبارت است از تجمل گرايي، اسراف و تبذير در مراسم ازدواج و قبل از ازدواج و بعد از ازدواج و در زندگي خانوادگي که اين يکي از عوامل مهمي است که مشکل ازدواج را زياد مي کند و جامعه را به اين روز انداخته است و آن عبارت است از همين تجملگرايي و اسراف و تبذير که در مقدمات ازدواج و بعد از ازدواج مشاهده مي‌کنيد. بعدا در اين قسمت توضيح خواهيم داد. اما قبل از ورود در آن مساله به يک مساله ديگري اشاره مي‌کنيم و آن عبارت است از معناي اسراف و تبذير.
اسراف و تبذيري يعني چه؟ در لغت و اصطلاح قرآن و احاديث. اسراف به معناي زياده روي است. يعني تجاوز از حد وسط. انسان در کارهايي که مي کند حالا چه مسايل مالي چه غير مالي اگر رعايت حد وسط را بکند محبوب و خوب است و در لسان شرع هم به آن مي شود. اما اگر از اين حد تجاوز کند اسراف ناميده مي شود.کما اينکه اگر در اين راه کوتاه بيايد تقتير به آن مي گويند. البته تبذير هم به همين معناست با اين تفاوت که در اسراف در امور معمول است اما در تبذير صرف در امور باطل و بيهوده است و آن اموري است که به حال انسان زيان دارد.
در مورد اسراف و تبذير، اين صفت هم در اخلاق مورد بحث قرار گرفته در کتب اخلاق هست و هم در کتب تفسير قرار گرفته و مورد بحث هست و هم در کتب فقهي و بين فقها. اکثر فقهاي اسلام اسراف و تبذير را حرام مي دانند و حکم به حرمت کرده‌اند. هم به آيات استدلال کرده اند و هم به احاديث. من از باب نمونه به بعض از آيات و بعضي از احاديث اشاره مي‌کنم.
در سوره غافر مي‌فرمايد: و ان المسرفين هم اصحاب النار. مي فرمايد مسرفين اصحاب آتش هستند. البته اسراف، اختصاص به امور مالي ندارد. هر کاري که خلاف حد اعتدال باشد حتي انفاقات حتي اجراي حدود و امثال اينها در اينها هم اسراف اطلاق شده است. يکي از اينها هم همين صرف مال است. در اين آيه مي فرمايد ان المسرفين هم اصحاب النار. مسرفين اصحاب نار هستند. اگر اسراف حرام نبود، که مسرفين اصحاب آتش نمي شدند و اين آيه هم اطلاق دارد که هر مسرفي در هر قسمتي از اصحاب نار است.
آيه ديگري هست که مي فرمايد: کلوا و اشربوا و لا تسرفوا انه لا يحب المسرفين. خداوند متعال مي فرمايد شما اکل و شرب داشته باشيد. غذا بخوريد از آب و مشروبات حلال هم استفاده کنيد اما اسراف نکنيد. انه لا يحب المسرفين. خدا مسرفين را دوست ندارد. اولا اينجا گفته «لا تسرفوا» ظهور دارد در اينکه اسراف حرام است. يعني اگر کسي در صرف اموال اسراف کند حرام است و بعد هم مي‌فرمايد انه لا يحب المسرفين. خدا مسرفين را دوست ندارد. خوب اگر اسراف حرام نباشد، نمي شود گفت خدا مسرفين را دوست ندارد. معلوم است که اسراف حرام است. اما در مورد تبذير هم آيه اي هست که ان المبذرين، کانوا اخوان الشياطين. کساني که اموالشان را بيهوده و در باطل صرف مي کنند اينها برادران شيطان هستند و کان الشيطان بربه کفورا. شيطان هم نسبت به پروردگارش کفر مي‌ورزد.
در اين آيه مي فرمايد که مبذرين برادران شيطان هستند. و معلوم است که برادران شيطان از شيطان پيروي مي‌کنند که برادر او شده اند. اين از جهت آيات که فقها هم به اين آيات و بعض آيات ديگر براي حرمت اسراف و تبذير استدلال کردند.
اما در مورد احاديث هم من به يکي دوتا حديث اشاره مي‌کنم. حديث اول از حضرت علي عليه السلام است. قال: من کان له مال فاياه و الفساد .هر کسي مالي دارد مواظب باشد مالش را فاسد نکند. از بين نبرد و تباه نکند. بيهوده خرج نکند. فان اعطائک المال في غير وجهه تبذير و اسراف. اعطا و صرف مال در غير وجهش ، خدا مال را داده به انسان که انسان در راه معيني که خودش راضي است صرف کند. اگر در غير آن مال صرف کند اين مي فرمايد اسراف و تبذير است . بعد هم در ذيل مي فرمايد: و هو يرفع ذکر صاحبه في الناس و يضعه عند الله.
اين اسراف و تبذير و صرف مال در غير وجه خودش اين اسراف و تبذير است. ممکن است در دنيا اسباب تعريف و تمجيدي را فراهم کند. کاري کند که به او آفرين بگويند. حالا پسرش، دخترش در مهماني ها در وليمه‌ها هر کدام، ممکن است که اينها بگويند: خدا برکت بدهد. ممکن است خدا آبرويش را نزد مردم زياد شود. اما اين در نزد خدا مقامش پايين مي رود که در اين راه صرف کرده است.
در حديث ديگري است عن الصادق عليه السلام: ان القصد امر يحبه الله. عمل به اقتصاد يعني ميانه روي در صرف مال امري است که خدا اين کار را دوست دارد و ان السرف امر يبغضه الله. اما اسراف امري است که خدا او را مبغوض دارد و نهي کرده از آن و از اين کارها بدش مي‌آيد.
باز در حديث ديگري هست. قال ابوعبدالله عليه السلام لرجل: اتق الله و لا تسرف. از خدا بترس و اسراف نکن. معلوم است که اسراف خلاف تقوا است. اتق الله و لا تسرف و لا تقتر. از آن طرف هم خيلي بخل نورز. بخل ورزي هم درست نيست. بايد مال را به مقداري که شرع و عقل مي‌گويد صرف کرد. کن بين ذلک قواما، فرمودند بين اين دو حد وسط را بگير و عمل کن. احاديث ديگري هم داريم. در حديثي هست که امام رضا عليه السلام گناهان کبيره را مي شمارد. يکي از گناهان کبيره را همين اسراف ذکر مي‌کند. و احاديث ديگري.
من اين احاديث را خواندم که توجه داشته باشيم که اصولا نظر اسلام در اين قسمت چيست که عرض کردم اکثر فقها حرام مي‌دانند و به همين ادله استدلال کردند بعلاوه، استدلال به اجماع هم کردند بعضي ها و استدلال به عقل و سيره عقلا هم کرده اند. به هر حال انسان آزاد نيست که اموالي را که پيدا کرد در هر راهي که خواست صرف کند، شارع مقدس چون مصالح مردم را مي خواهد از اين جهت از اسراف و تبذير نهي کرده و از بخل و خرج نکردن هم نهي کرده و امر کرده به اقتصاد. يعني ميانه روي اگر انسان اين ميانه روي را عمل کند در زندگي مشکلاتي پيدا نمي کند.
اما اگر بخواهد اسراف و تبذير و تجمل گرايي کند. همانطور که الان در جامعه ما مشاهده مي‌کنيم، اين مشکلاتي پيدا مي کند. ما در آينده نمونه هاي اين اسراف و تبذير را ذکر مي کنيم که از جمله آنها همين مراسم ازدواج و عقد و عروسي و زندگي بعد از آن است. انشاالله در اين قسمت توضيحاتي خواهيم داد.
پروردگارا ما را امت ما را به رعايت تقواي الهي هدايت کن. خدايا ما را کمک کن از اسراف و تبذير اجتناب کنيم.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ﴿١﴾
اللَّهُ الصَّمَدُ ﴿٢﴾
لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ ﴿٣﴾
وَلَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدٌ ﴿٤﴾
پايان خطبه اول
خطبه دوم
بسم الله الرحمن الرحيم
«الحمد الله الذي لا يبلغ مدحته القائلون و لا يحصي نعمائه العادون و لا يودي حقه المجتهدون فطر الخلائق بقدرته و نشر الرياح برحمته و الصلوه و السلام علي اشرف الانبياء و المرسلين حبيب اله العالمين ابي القاسم محمد و علي آله الطيببين الطاهرين المعصومين. اللهم صل و سلم علي علي امير المومنين و علي فاطمه الزهرا سيده نساء العالمين و علي الحسن و الحسين سيدي شباب اهل الجنه و علي علي بن الحسين و محمد بن علي و جعفر بن محمد و موسي بن جعفر و علي بن موسي و محمد بن علي و علي بن محمد و الحسن بن علي و الخلف القائم المهدي حججک علي عبادک و امنائک في بلادک. اللهم اغفر للمومنين و المومنات و المسلمين و المسلمات الاحياء منهم و الاموات.»
برادران و خواهران دراين خطبه هم خودم و شما را به رعايت تقواي الهي. ترک گناهان و انجام وظايف ديني و اجتماعي دعوت مي‌کنم.
در آغاز سخن در اين هفته گذشته، ايام گذشته، حادثه تلخ و دردناک و هشدار دهنده توهين به عکس مقام شامخ ولايت امام راحل قدس سره الشريف را داشتيم. امري که واقعا انسان باور نمي‌کرد که ببيند و بشنود که يک عده‌اي اين شخصيت بزرگ را مورد توهين قرار دهند. ما اين حادثه دردناک را تسليت عرض مي‌کنيم و اين حادثه را تقبيح مي‌کنيم.
توهين به امام يعني توهين به همه مقدسات. توهين به امام يعني توهين به مرجعيت. توهين به رهبري. توهين به ولايت فقيه و اين يک چيزي است که خواسته دشمنان اسلام است. ما مي‌دانيم که پشتوانه اين نظام در طول تاريخ و مخصوصا در زمان انقلاب، رهبري و ولايت فقيه بوده. اگر رهبري نبود. اگر امام رهبري نمي‌کرد، اگر حمايت مردم نبود، اگر آن قداست مرجعيت امام نبود، پيروزي مشکل بود. همه پيروزيها به واسطه همين است. بقاي اين نظام هم به واسطه همين قداست اين مقام‌ها است و متاسفانه، دشمن الان همين مقامات را مورد تهاجم خودش قرار داده است.
شما مي‌دانيد اگر که دشمن الان انتقاد مي کند و اگر يک دستهايي در داخل به عنوان جهالت و ناداني پيروي مي کنند اين واقعا يک مساله خطرناکي است مساله اي است که دشمنان خواسته اند آن را. نکند که ما غافل باشيم و در داخل خودمان اين نهاد ها را يعني نهاد رهبري را نهاد ولايت فقيه را ، رهبر را، مراجع تقليد را شخصيت هاي پشتوانه نظام و وفادار به نظام را نکند که يک عده اي تخريب کنند و ما تماشا کنيم و ما احساسي نداشته باشيم. اين هشدار دهنده است. واقعا هشدار دهنده است. الحمد لله مردم ما بيدارند و هشيارند و عکس العملي که ما دیدیم از مردم، از حوزه هاي علميه از مراجع همه کاشف از اين است که بيدارند در اين جهت و دشمن در اين جهت هم شکست خورده و شکست خواهد خورد. و به همين منظور است چنان که در اخبار شنيديد و پيشنهاد شد در همه نمازجمعه ها و از جمله نماز جمعه قم، راهپيمايي مي کنند براي محکوم کردن اين کارها براي دفاع از نظام ولايت فقيه انشاالله.
اما در اين زمان، ما حضور ماه محرم را داريم. امروز روز اول ماه محرم است. ماه عزاي اباعبدالله سرور شهيدان است و مراسم عزاداري برقرار است. از شيعيان ايران و غير ايران، هر جايي که شيعه باشد در اين دهه محرم مجالسي را براي اباعبدالله برگزار مي کنند و براي اباعبدالله عزاداري مي کنند، گريه مي‌کنند. کار بسيار خوبي است. هر جا شيعه هست همين حالت هست. حتي روستاهاي دور افتاده. اين عشق و علاقه اي است که خداوند متعال در دل شيعيان قرار داده و بقاي تشيع هم به مقدار زيادي مرهون همين احساسات شيعيان است. بايد اين مجالس را داشته باشيم و قدر اين مجالس را بدانيم و اهل بيت هم خودشان توصيه کرده اند که اين مجالس را داشته باشيد و خودشان هم اين مجالس را داشته اند.
نقل شده است از امام صادق، از امام رضا از ائمه ديگر که در ايام محرم مخصوصا در روز عاشورا مجالسي را برقرار مي کردند و از مداحان و شعرا مي خواستند شعر برايشان مي خواندند. خودشان گريه مي کردند و خانواده شان هم گريه مي کردند و توصيه کردند اين مجالس باقي بماند و الحمدلله الان هم ما در سرتاسر کشورهاي شيعه نشين اين حالت را داريم. من ضمن تسليت اين ايام تذکراتي مي‌خواهم خدمت برادران و خواهران عرض کنم.
اولا عرض مي کنم اينکه مردم به طور خودجوش مجالس عزاداري برپا مي‌کنند و در همه جا هست. اين يک نعمتي است از خداوند متعال و توجهي است که خود اهل بيت داشته اند. بايد قدر اين نعمت را بدانيم. اما چند توصيه مي‌کنم در همين رابطه.
توصيه اول به مبلغين و منبري ها و سخنگويان و مداحان و کساني است که اين مجالس را اداره مي کنند. برادران، سروران گرامي در اين ايام عاشورا کساني مي ايند در مجالس شرکت مي کنند که خيلي هايشان در مجالس ديگر حتي ماه رمضان شرکت نمي کنند. تقريبا عمومي است. افرادي مي آيند که ممکن است در ميان اينها بي نماز باشد. ممکن است در بين اينها افراد گناهکار باشد. ممکن است در بين اينها افراد رباخوار باشد. اينها مي آيند به مجالس. من تقاضايم از اين سروران گرامي اين است که از اين فرصت استفاده کنند و دربيان احکام اسلامي تلاش و کوشش کنند.
در اين زمان ممکن است افرادي بياييند و به عشق امام حسين سينه بزنند که تارک الصلواه باشند. تقاضاي من از منبري ها و مرثيه خوان ها و مداحان اين است که سعي کنيد احکام اسلام را در اين ايام بيان کنيد. غير از اينکه بايد روضه خواند و عزاداري کرد بايد احکام اسلام را هم بيان کنيد. فرصت خوبي است.
در مورد تارک الصلوه صحبت کنيد در مورد اهميت نماز صحبت کنيد. در حرمت دروغ و غيبت و رشوه خواري صحبت کنيد. در حرمت ظلم و ستم صحبت کنيد. در عقايد مردم صحبت کنيد. سعي کنيد حد اکثر استفاده را در اين ايام به مردم برسانيد و براي دفاع ازاسلام کوشش کنيد که فرصت خوبي است. اين فرصت را از دست ندهيد و وظيفه هم هست براي اين قسمت. ما هم متاسفانه چيزهاي فراواني از اين مفاسد داريم. آيا در بين ما رشوه نيست. بداخلاقي نيست. ظلم و ستم و بي نمازي نيست. خوب اين ها را براي مردم بگوييم. کي بگوييم. محرم بهترين فرصت براي اينها است. و يقين بدانيد امام حسين هم راضي است به اين. امام حسين عليه السلام کشته شد براي نماز. براي امر به معروف و نهي از منکر کشته شد. براي مبارزه با ستم کشته شد. ما بايد در برنامه هايمان دل امام حسين عليه السلام را شاد کنيم. که ما هم داريم تعقيب مي کنيم هدف او را
يعني امر به معروف و نهي از منکر که هدف امام حسين عليه السلام بود، ما داريم همان را در برنامه هايمان و سخنراني هايمان تعقيب مي‌کنيم.
مطلب دوم تقاضاي من از همين عزيزان اين است که مردم را به وحدت دعوت کنند. به کنار گذاشتن اختلافات دعوت کنند. مردم را خوش بين به يکديگر کنند. کاري نکنند که به اختلافات دامن زده شود و زياد تر شود و نشود ديگر جلوي آن را گرفت. تلاش کنند هر چه مي‌توانند بين مردم الفت و محبت ايجاد کنند.
سومين مطلبي که مي خواهم به اين عزيزان عرض کنم اين است که در اين مصيبت خواني خودشان بر طبق ظواهر شرع و احکام آن عمل کنند. جوري نباشد که کارهايي انجام دهيد بر خلاف شرع. از ذکر دروغ، مطالب بي پايه مطالبي که اينها سند درستي ندارد، خوابها و خرافات جدا اجتناب کنند که زيبنده مجالس امام حسين عليه السلام نيست. انشاالله که اينها را هم رعايت کنيد.
اما تذکراتي هم دارم به صاحبان مجالس. آنهايي که مجلس برقرار مي‌کنند در خانه شان در تکيه ها در جاهاي مختلف، به آنها هم عرض مي‌کنم که از اين منبري ها و مداح ها تقاضا کنيد که اينها مطالب مورد نياز مردم را بگويند. بخواهيد که درباره نماز صحبت کنند. از آنها تقاضا کنيد. بگوييد من شما را دعوت مي‌کنم ولي خواهش مي‌کنم راجع به امر به معروف و نهي از منکر، محرمات و واجبات صحبت کن. يقين بدان ثواب اين گونه مجالس از ثواب اصل روضه و گريه کمتر نيست اگر بيشتر نباشد. صاحبان مجالس بخواهند از اين مداح ها و منبري ها، انشاالله هم عمل مي‌کنند.
مساله ديگري که خدمت اين صاحبان مجالس مي خواهم عرض کنم اين است که مواظب باشيد بلندگوهايتان مزاحم مردم نباشد. اگر بلندگو داريد بلند گو داخل مجلس بگذاريد. نگذاريد آن بالا که همسايه ها نه خواب داشته باشند و نه استراحت، برخي اوقات مريض دارند و ناراحتند. خدا راضي نيست. اين هم توصيه به اينها.
اما توصيه اي به عزاداران. به عزاداران هم توصيه ام اين است که اولا اين را توجه داشته باشند که عزداداري اباعبدالله يک عبادت است. اين عبادت بايد از شرع رسيده باشد. بر طبق دلخواه نيست. در اين مراسم کاري نکنيد که مورد اهانت اباعبدالله و اصحاب اباعبد الله قرار بگيريد. کاري نکنيد، کارهاي بيهوده و سبک. کارهايي که واقعا آدم نمي داند عقلايي است يا نه. اين علم‌هاي بزرگي که چند نفر اين را حمل مي‌کنند من نمي‌دانم اين آخر عقلايي اش چيست؟ آيا اين اسراف و تبذير نيست؟ اين معنايش چيست؟ چرا اين کار را بکند. يا مثلا عکسهايي که زيبنده امام حسين و اصحاب او نيست. اين ها را پخش نکنند. عزاداري که اين ها را نمي خواهد. در تعزيه ضرورتي ندارد اينها باشد و علاوه بر همه اينها عرض کردم عزاداري عبادت است و عبادت بايد از شرع رسيده باشد يکي از چيزهايي که واقعا براي عزاداران امام حسين عليه السلام زيبنده نيست قمه زني است. اين قمه زني را پارسال هم گفتيم و هر سال هم گفته مي‌شود.
من نمي دانم چه لج و لج بازي است که مي‌گويند حتما بايد قمه بزنيد. دستور دادند ائمه همانطوري که براي خودتان و خانواده‌تان عزاداري مي کنيد براي ما هم عزاداري کنيد. آخر کي هست که وقتي پدرش فوت مي‌شود بيايد قمه بزند براي آن. علاوه بر اين که اين زيبنده نيست و اسباب دست دشمنان است. دشمنان سرزنش مي‌کنند. لج نکنيد. اکثر فقها هم که حرام دانسته اند.حالا بعضي هم جايز دانسته اند. سعي کنيد که بر طبق ضوابط شرع عمل کنيد. مخصوصا قمه زني که جدا از آن اجتناب کنيد.
و اما آخرين تقاضاي من از جناح‌هاي سياسي و هيئت هاست. جناح هاي سياسي و هيئت ها سعي کنند که در اين مراسم اباعبدالله اين مراسم مقدس را به يک حرکاتي که زيبنده نيست آلوده نکنند. از شعارهاي تند و تفرقه انگيز جدا اجتناب کنند. و اين ها غير از تفرقه چيز ديگري نيست. نکشيد مجالس مقدس اباعبدلله را به شعارها و مجالس اينجوري که زيبنده مجالس اباعبدالله نيست.
قطعا خود اباعبدالله هم راضي نيست. اميدوارم که در اين محرم، محرم خوبي داسته باشيد. حد اکثر استفاده را از اين مجالس ببريم . مجالسمان آلوده به مسايل سياسي نباشد. مجالسمان خاص گريه براي اباعبدالله باشد. اميدواريم يک محرم بسيار خوبي داشته باشيم و اتفاق سوئي هم در آن نيفتد. البته نيروهاي انتظامي هم مراعات اين جهات را خواهند کرد و در حفظ امنيت کوشش و تلاش مي‌کنند.
پروردگارا فرج امام زمان را نزديک بفرما. قلب آن جناب را از دست ما راضي و خشنود بفرما. ما را از ياران راستين امام زمان قرار بده. ما را از منتظرين واقعي امام زمان قرا بده. پروردگارا فرج امام زمان را نزديک بفرما. مقام معظم رهبري طول عمر و موفقيت عنايت بفرما. حوزه هاي علميه و مراجع تققليد در کنف خودت حفظ بفرما. پرودگارا امت ما را براي برگزاري بهترين عزاداري توفيق عنايت بفرما. شر دشمنان اسلام را از سر مسلمانان کوتاه بفرما. پروردگارا روح بلند امام راحل را در اعلي عليين از ما راضي بفرما. خدمتگزاران به اسلام را در هر جا که هستند در حل مشکلات مردم توفيق عنايت بفرما. پروردگارا زيارت اباعبدالله الحسين و شفاعت آن حضرت را نصيب و روزي همه ما بگردان. پروردگارا به ذات مقدس خودت سوگند اموات ما را رحمت بفرما. گناهان ما را ببخش و بيامرز. پروردگارا وسيله ازدواج و کسب و کار براي جوانان ما فراهم بفرما. شر دشمنان و اجانب را به خودشان باز بگردان. مسلمانان افغانستان، فلسطين، پاکستان و لبنان در پناه خودت حفظ بفرما.
بسم الله الرحمن الرحيم
انا اعطيناک الکوثر
فصل لربک و انحر
ان شانئک هو الابتر.
پايان خطبه دوم