چهارم: مشکل مسکن[1]
کمبود مسکن،[2] مانع دیگر ازدواج جوانان است و باعث شده که ازدواج‌ها به تأخیر افتد. معمولًا خانواده عروس بعد از سؤال درمورد شغل داماد، می‌پرسند: آیا خانه شخصی دارد یا نه؟ آیا قدرت پرداخت اجاره منزل مستقل را دارد یا نه؟
البته مسئله مسکن یکی از مشکلات مهم قشر وسیعی از مردم ماست و با این که هر ساله تعدادی منزل به وسیله افراد یا شرکت‌های خصوصی یا نهادهای وابسته به دولت ساخته می‌شود ولی به هر حال، عرضه به مقدار تقاضا نیست و همواره کمبود داشته و دارد و باتوجه به این که نیمی از کشور ما جوان هستند و تدریجاً بزرگ می‌شوند و به سن ازدواج می‌رسند پیش‌بینی می‌شود که در آینده، مشکل مسکن به ویژه در جمعیت شهرنشینان، شدیدتر خواهد شد.
مخصوصاً با توجه به این‌که در اثر تورم شدید، قیمت خانه‌ها بالا رفته و قشر وسیعی از مردم کم‌درآمد و کارمند و حقوق‌بگیر، توان تهیه منزل ملکی را نخواهند داشت، ناچار به منازل اجاره‌ای روی می‌آورند و اجاره‌خانه‌ها هم بالاتر خواهد رفت؛ به گونه‌ای که پرداخت اجاره منزل هم برای قشر کم‌درآمد بسیار دشوار خواهد بود. هم‌اکنون یک کارمند معمولی و یک کارگر ساده تقریباً نیمی از درآمد خود را باید بابت اجاره منزل بپردازد.
بنابراین دولت باید در حل این مشکل به یک اقدام اساسی دست بزند و ان‌شاءاللَّه اقدامات لازم را انجام خواهد داد و فعلًا از موضوع بحث ما خارج است.
مشکلِ مسکن کجاست؟
آیا همه مشکل مسکن در شرایط کنونی به کمبود واحدهای مسکونی مربوط می‌شود یا عامل و عوامل دیگری هم در کارند؟ آیا توقعات غیرضروری و تجمل‌گرایی و چشم و هم‌چشمی‌ها و اسراف و تبذیرها هم یکی از عوامل مهم مشکل مسکن نیست؟
درست است که خانه مستقل و اختصاصی بهتر از منزل مشترک و اجاره‌ای است، ولی نه در حدی که اگر امکان تهیه آن نبود، موجب تأخیر یا ترک ازدواج شود. زمان سابق چند خانوار در یک منزل زندگی می‌کردند و هر کدام یک اتاق داشتند و یک اتاق را به طور مشترک برای مهمان‌داری می‌گذاشتند. خانه برای سکونت است نه برای تشریفات و خودنمایی.
گاهی پدر داماد منزل بزرگ و چند اتاق خالی دارد، ولی خانواده عروس راضی نمی‌شوند دختر و دامادشان در منزل پدر داماد- هر چند موقت- زندگی کنند و اصرار دارند که داماد حتماً باید منزل شخص ملکی یا اجاره‌ای داشته باشد. اتفاقاً اگر عروس و داماد، چند سالی در کنار پدر و مادرشان زندگی کنند خالی از لطف و زیبایی هم نیست. اگر جوانان ما این روش را پیش بگیرند و به طور موقت از منزل مستقل، چشم‌پوشی نمایند، مشکل مسکن تا حد زیادی حل می‌شود و جوانان می‌توانند در سنین مناسب ازدواج کنند و از لذت زندگی خانوادگی بهره‌مند گردند. این موضوع قطعاً بر تأخیر ازدواج و تحمل عوارض سوء آن ترجیح دارد.
البته این پیشنهاد بنده، جنبه موقت دارد و دولت باید برای حل اساسی مشکل مسکن، چاره جدی بیندیشد و طرح جامع و کاملی را تهیه کند و به اجرا گذارد وگرنه در آینده با مشکل کاملًا جدی‌تری مواجه خواهیم شد.
خوش‌بختانه دولت در طرح بودجه جدید به مشکل مسکن نیز عنایت داشته و مبلغ وام مسکن را اضافه نموده است، ولی به نظر می‌رسد بدین صورت مشکل مسکن حل نمی‌شود.
گویا حل اساسی مشکل مسکن جز با تشویق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ساختن خانه‌های کوچک و ارزن قیمت به طور انبوه برای فروش و اجاره، امکان‌پذیر نیست که این هم نیاز به تأمین امنیت اقتصادی دارد و نیز همکاری جدّیِ شهرداری‌ها، اداره برق، آب و فاضلاب، سازمان مسکن و شهرسازی و دیگر نهادهای مربوط را می‌طلبد.
* امینى، ابراهیم، ازدواج، موانع و راه حلها، 1جلد، بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم) - قم، چاپ: دوم، 1390
[1] تاریخ ایراد خطبه: 20/ 9/ 77
[2]. درباره مشکل مسکن در بخشِ« وظیفه دولت در امر ازدواج» به تفصیل در ضمن چند خطبه، سخن گفتهایم