عوامل خروج از اعتدال در ازدواج‌ها[1]
گفتیم که عقل و شرع، انسان را در همه زمینه‌ها از جمله ازدواج به اعتدال و میانه‌روی توصیه می‌کند و از اسراف و تبذیر و تجمل‌گرایی به شدت نهی می‌نماید. آیات و روایاتی نیز در این باره نقل کردیم. اما باید روشن کنیم که عوامل خروج از اعتدال و رویکرد به اسراف و تجمل در ازدواج‌ها چیست؟ در این‌جا به دو عامل مهم اشاره می‌کنم:
عامل اول: چشم و هم‌چشمی
واقعیت این است که در این مسابقه اسراف و تبذیر، آدمی به وضوح، رگه قوی چشم و هم‌چشمی را می‌بیند. بسیاری از انسان‌های کوتاه‌بین، تشریفات را از علائم شخصیت و باعث حفظ آبرو می‌دانند، عروس و داماد و خانواده‌هایشان هم گرفتار این تفکر غیرعقلایی هستند و خانم‌ها بیش از همه در این جهت تأثیر دارند و به این مسابقه دامن می‌زنند. در صورتی که نه مهریه زیاد، نه جهیزیه سنگین و نه مراسم مجلّل برای دختر و پسر، شخصیت به وجود نمی‌آورند. شخصیت به عقل، کمال، رعایت آداب صحیح زندگی و کوشش برای پایه‌گذاری زندگی گرم و با محبت است.
بهتر است خانواده عروس و داماد به جای این تجملاتِ غیرضروری در تربیت صحیح فرزندان خود برای اداره زندگی مشترک خانوادگی و آشنا کردن آن‌ها به همسرداری و نگه‌داری و تربیت فرزندان کوشش می‌کردند.
من موافق هستم که پدر و مادرِ عروس و داماد در حد توانشان به اقتصاد این خانواده نوبنیاد کمک نمایند، اما در راه‌های غیرمفید، در تهیه مسکن، در تأمین سرمایه کسب و کار به این خانواده کمک کنند، سعی نمایند خانواده جدید بتواند روی پای خود بایستد، چرا پول را صرف اشیاء غیرضروری و تجملات و مراسم بیهوده کنید، ولی خانواده در آغاز زندگی با مشکلات اقتصادی مواجه باشند.
عامل دوم: ترس زن از آینده خود
یعنی علت خروج از اعتدال در مسئله مهریه آن است که زن می‌پندارد با تعیین مهریه سنگین می‌تواند آینده خود را تضمین نماید.
زنان چون برخی از مردان بی‌انصاف و بی‌وفا را دیده‌اند که بعد از چندی از ازدواج با بهانه‌های بی‌جا همسر مظلوم و بی‌پناه خود را رها می‌سازند یا طلاق می‌دهند و به فکر تجدید فراش برمی‌آیند، لذا سعی می‌کنند مهریه را هرچه بیشتر سنگین کنند تا از طلاق جلوگیری شود.
در پاسخ این‌ها می‌گویم: من هم قبول دارم که بعضی مردها واقعاً بی‌انصاف و بی‌وجدان و ستم‌کار هستند و ترس این خانواده‌ها را به جا می‌دانم، ولی مشکل این‌جاست که متأسفانه با مهریه‌های سنگین هم غالباً نمی‌توان جلوی تعدّیات این قبیل مردها را گرفت. اگر بخواهند اذیت کنند کاری می‌کنند که زن مهریه‌اش را حلال می‌کند تا جانش آزاد شود، ارجاع به محاکم قضایی هم غالباً کارساز نیست. برای جلوگیری از این قبیل ستم‌کاری‌ها نیاز به اجرای کامل قوانین خانواده و از همه مهم‌تر یک کار گسترده فرهنگی در دفاع از حریم خانواده داریم. حتی با قانون هم نمی‌توان جلوی ستم‌کاری‌های بعضی مردان را گرفت، باید در تقویت ایمان و اخلاق جامعه تلاش کرد. چنان‌که جوامع غربی هم با قانون نتوانستند از خودمحوری مردان جلوگیری کنند. لازمه جامعه منهای اخلاق، همین مشکلات است.
* امینى، ابراهیم، ازدواج، موانع و راه حلها، 1جلد، بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم) - قم، چاپ: دوم، 1390
[1] تاریخ ایراد خطبه: 4/ 2/ 77