طبیبان قلب
قبلا دانستیم که قلوب نیز مانند ابدان سلامت و بیماری دارند، و سعادت اخروی انسان به این امر بستگی دارد که با قلب سالم از دنیا برود.
اکنون برای ما مهم است که از سلامت و بیماری قلب مطلع باشیم، علائم بیماری را بشناسیم تا بتوانیم به بیماریهای گوناگون آن پی ببریم. علل و عوامل بیماری را بشناسیم تا از آنها جلوگیری کنیم، و در رعایت بهداشت نفسمان بکوشیم.
آیا در این‌باره می‌توانیم خودکفا باشیم یا نیاز به پیامبران داریم؟.
در این جهت تردید نیست که ما از آفرینش ویژه نفس و اسرار و رموزی که در این موجود ملکوتی به کار رفته اطلاعات کافی نداریم. اصولا از زندگی نفسانی و باطنی خودمان بی‌اطلاعیم، عوامل بیماری نفس را خوب نمی‌شناسیم و علائم بیماری را نیز خوب تشخیص نمی‌دهیم و از انواع مختلف و گوناگون بیماری و طریق پیشگیری و راه علاج آنها به خوبی آگاه نیستیم. به‌همین جهت به‌وجود پیامبران نیاز داریم تا ما را در این طریق هدایت و رهبری کنند. پیامبران طبیبان و کارشناسان واقعی ارواحند که با تأییدات و افاضات الهی درد و درمان نفوس را خوب می‌شناسد. در مکتب وحی انسان‌شناس و روح‌شناس شده‌اند، و از اسرار و رموز این موجود ملکوتی کاملا مطلع هستند. صراط مستقیم تکامل و سیر و صعود الی اللّه را خوب می‌شناسند از علل و عوامل انحراف نیز خوب اطلاع دارند. به‌همین جهت می‌توانند انسانها را در پیمودن این راه سخت، یاری دهند و از انحرافات جلوگیری کنند.
آری پیامبران طبیبان الهی هستند که در طول تاریخ کمکهای شایانی به انسانها نموده‌اند که به مراتب بیشتر و ارزنده‌تر از خدمات طبیبان ابدان می‌باشد. پیامبرانند که گوهر ملکوتی روح را کشف و به انسانها معرفی نمودند و شخصیت انسانی آنها
را احیا کردند. آنان بودند که انسانها را با معارف و معنویات و مکارم اخلاق آشنا نمودند و راه سیروسلوک و قرب به خدا را به آنها نشان دادند.
آنان بودند که انسانها را با خدا و جهان غیب آشنا کردند و در تزکیه و تهذیب و پرورش نفوس آنان تلاش نمودند. اگر در بین انسانها معنویت و عاطفه و محبت و مکارم و صفات نیک پیدا می‌شود، به برکت تلاشها و کوششهای مداوم طبیبان الهی و بالاخص خاتم پیامبران است. اگر پیامبران نبودند قطعا وضع انسانها اینچنین هم نبود.
آری پیامبران طبیبان راستین و ممتاز بشریت هستند، به‌همین جهت در احادیث به عنوان طبیب معرفی شده‌اند.
امیر المؤمنین علیه السّلام درباره پیامبر اسلام می‌فرماید: محمد صلّی اللّه علیه و آله طبیب سیّاری بود که برای طبابت نفوس دائما در تلاش بود. (برای معالجه زخمها و دملها و برای ریشه‌کن کردن بیماریها) مرهمها و ابزار عمل را آماده ساخته بود و در موارد مناسب به کار می‌برد. قلبهای کور و گوشهای کر و زبانهای لال را شفا می‌داد، داروهایش را در مواضع غفلت و حیرت انسانها و در مورد کسانی که از نور حکمت استفاده نکرده و حقائق و معارف را استخراج ننموده بودند، و به‌همین جهت همانند حیوانات علفخوار و سنگهای سخت زندگی میکردند، به مصرف می‌رسانید[118].
قرآن به عنوان داروی شفابخش قلوب معرفی شده است.
خدا در قرآن می‌فرماید: از جانب پروردگارتان موعظه نازل شده و شفاء برای دردهائی که در سینه‌ها (قلبها) است[119].
باز می‌فرماید: از قرآن چیزهائی را نازل کردیم که برای مؤمنین شفا و رحمت باشد[120].
امیر المؤمنین علیه السّلام نیز درباره قرآن می‌فرمود: قرآن را بیاموزید که بهترین کلامها است. در آیاتش خوب بیندیشید که همانند باران بهار، قلبها را احیا می‌کند و از نور قرآن شفا بگیرید که دلها را شفا می‌دهد[121].
در جای دیگر فرمود: بدانید: هرکس که قرآن را داشته باشد به چیز دیگری نیاز ندارد و هرکس که از قرآن محروم باشد غنی نخواهد بود. بوسیله قرآن بیماریهای (قلوب) خودتان را معالجه کنید و برای مبارزه با سختیها از آن استعانت بجوئید. زیرا که شفای بزرگترین بیماریها یعنی کفر و نفاق و ضلالت، در قرآن است[122].
آری پیامبر اسلام بهترین طبیب نفوس می‌باشد. درد و درمان ما را بخوبی می‌شناخته و قرآن را که بهترین برنامه شفابخش دردهای درونی ماست آورده و در اختیار ما نهاده است. بعلاوه، انواع بیماریهای نفسانی و طرق پیشگیری و معالجه آنها بوسیله پیامبر اکرم و ائمه اطهار علیهم السّلام تشریح شده و به صورت حدیث برای ما باقی مانده است. بنابراین، اگر به سلامت و سعادت نفس خودمان علاقه داریم باید از قرآن و احادیث استفاده کنیم و در امر رعایت بهداشت روانی و سلامت نفس خودمان بکوشیم. با استفاده از قرآن و رهنمودهای پیامبر و ائمه اطهار، بیماریهای نفسانی خود را بشناسیم و در معالجه آنها تلاش و جدیت کنیم، اگر در این
امر حیاتی و سرنوشت‌ساز کوتاهی کنیم زیان بزرگی خواهیم دید که نتیجه‌اش در جهان آخرت روشن خواهد شد.
[118]- طبیب دوّار بطبّه قد احکم مراهمه و احمى مواسمه یضع من ذالک حیث الحاجة الیه، من قلوب عمى و آذان صمّ و السنة بکم. متّبع بدوائه مواضع الغفلة و مواطن الحیرة لم یستضیئوا باضواء الحکمة و لم یقدحوا بزناد العلوم الثاقبة، فهم فى ذالک کالانعام السائمة و الصخور القاسیة نهج البلاغه/ خطبه 108.
[119]- قَدْ جاءَتْکُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ شِفاءٌ لِما فِی الصُّدُورِ- یونس/ 57.
[120]- وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ- اسراء/ 82.
[121]- قال على علیه السّلام: و تعلّموا القرآن فانّه احسن الحدیث و تفقّهوا فیه فانّه ربیع القلوب و استشفوا بنوره فانه شفاء الصدور- نهج البلاغه/ خطبه 110.
[122]- قال على علیه السّلام: و اعلموا انّه لیس على احد بعد القرآن من فاقة و لا لاحد قبل القرآن من غنى، فاستشفوه من ادوائکم و استعینوا به على لأوائکم فان فیه شفاء من اکبر الداء و هو الکفر و الغىّ و الضلال- نهج البلاغه/ خطبه 176.
* امینى، ابراهیم، خودسازى (تزکیه و تهذیب نفس)، 1جلد، شفق - قم، چاپ: هشتم