حجة الاسلام انصاری می‌گوید:
امام در روزهای آخر عمرشان می‌خواستند، بخوابند به من فرمودند: اگر خوابیدم برای اول وقت نماز صدایم بزن. گفتم چشم! دیدم اول وقت شد و امام خوابیده‌اند، حیفم آمد صدایشان بزنم، گفتم صدایشان نزنم بهتر است. چند دقیقه از اذان گذشت و امام چشم‌هایشان را باز کردند و گفتند: وقت شده؟ گفتم: بله. امام فرمودند: چرا صدایم نزدی؟ گفتم: ده دقیقه بیشتر از وقت نگذشته است! گفتند: مگر من به شما نگفتم؟ امام سپس فرزندش را صدا زدند که «احمد بیا» و فرمودند: ناراحتم، از اول عمرم تا حالا نمازم را اول وقت خوانده‌ام، چرا الآن که پایم لب گور است، ده دقیقه تأخیر افتد.[1]
هم‌چنین حضرات آیات عظام اراکی قدس‌سره و بهجت قدس‌سره در جواب این سؤال که برای ازدیاد محبت به حضرت حق و حضرت ولی عصر ـ عجل اللّه تعالی فرجه الشریف ـ چه کنیم، مرقوم فرمودند:
گناه نکنید و نماز اول وقت بخوانید.[2]
و یا مرحوم آیة اللّه بهاءالدینی قدس‌سره درباره فضیلت و آثار نماز اول وقت فرموده بودند:
اگر می‌خواهید برکاتی نصیبتان شود، نماز اول وقت بخوانید.[3]
در تعالیم ائمه معصومین علیهم‌السلام آمده است که اگر می‌خواهید کسی را امتحان کنید که آیا شیعه واقعی هست یا نه، نماز اول وقت، گویاترین وسیله، برای این کار است.
امام صادق علیه‌السلام فرمود:
شیعیان مرا هنگام اوقات نماز، امتحان کنید که چگونه بر آن‌ها محافظت می‌کنند.[4]
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله از قول خداوند متعال برای کسی که نماز را در اول وقت به جا آورد، بهشت و مرگ آسان را تضمین کرده است، اما برای آن کسی که نماز را در وقت آن به جا نیاورد، تضمینی نیست:
هیچ بنده‌ای نیست که به اوقات نماز و مواضع خورشید اهتمام ورزد، مگر این‌که آسودگی در هنگام مردن و از بین رفتن غم و اندوه‌ها و نجات از آتش را برایش ضمانت کنم.[5]
هم‌چنین امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
هر کس نمازهای پنج‌گانه را در وقت آن به جای آورد و از آن‌ها محافظت نماید، خداوند را ملاقات می‌کند، در حالی که خداوند پیمان بسته است تا وی را به بهشت وارد نماید و هر کس که چنین نکند خدا را ملاقات خواهد کرد بدون چنان پیمانی، اگر خواست او را عذاب می‌کند و اگر خواست می‌بخشد.[6]
این همه تأکید بر به جا آوردن نماز اول وقت، از آن روست که فرد نمازگزار از آثار و برکات آن بهره‌مند شود. آثاری که ما به چشم معمولی حس می‌کنیم، هم‌چون نظم و انضباط و اگر به جماعت خوانده شود، وحدت گسترده و چشم‌گیر مسلمانان در اوقات مشخص از روز و شب و گرد هم آمدن آنان در مساجد و بهره‌مندی از همه آثاری که بر نماز جماعت، مترتب است. اما آثار معنوی این فریضه، غیر قابل حساب است؛ تأثیر اذکار و به جا آوردن نیایش در وقت سفارش شده آن، امری نیست که بتوان با محاسبات مادی آن را سنجید.
برای نمونه، به دو اثر اخروی نماز اول وقت، اشاره می‌کنیم:
امام صادق علیه‌السلام فرمود:
هنگام مرگ، ملک الموت، شیطان را از کسی که محافظت به اوقات نماز می‌کند، دفع می‌نماید و شهادتین را در این حالت به آن شخص، تلقین می‌کند.[7]
هم‌چنین امام حسن عسکری علیه‌السلام فرمود:
موسی بن عمران با خداوند، سخن گفت و از پروردگار خویش پرسید: خدایا! پاداش کسی که نمازش را اول وقت می‌خواند چیست؟ خداوند تبارک و تعالی فرمود: خواهش و خواسته او را برآورده می‌کنم و بهشتم را بر او مباح می‌گردانم.[8]
بنابراین، نه تنها آیات و روایات در فضیلت و اهمیت نماز، بسیار زیاد است، حکم عقل نیز بر فضیلت آن دلالت می‌کند؛ زیرا نماز، آن عملی است که انسان را از کارهای زشت و ناروا باز می‌دارد و به واسطه آن آتش دوزخ، خاموش می‌شود و موجب تقرّب هر پرهیزگار و وسیله ترقی هر مؤمن پاکی به خداوند است و گناهان را می‌شوید؛ هم‌چون نهر جاری که چرک بدن را می‌شوید و تکرار آن در هر شبانه روز مانند تکرار شستن بدن در آن نهر است. پس کسی که نماز را کامل به جا آورد اجر همه اعمال او کامل خواهد بود؛ چرا که نماز اولین چیزی است از اعمال بنده که مورد محاسبه قرار می‌گیرد و هر گاه نماز پذیرفته شود، سایر اعمال انسان نیز پذیرفته خواهد شد.[9]
حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید:
امور دنیا، شما را از نماز اول وقت، باز ندارد.[10]
هم‌چنین امام باقر علیه‌السلام فرموده است:
اگر انسان به وقت، نماز بخواند، نمازش نورانی به سوی خدا می‌رود و می‌گوید: مرا حفظ کردی، خداوند تو را حفظ کند.[11]
[1]. رضا مختارى، سیماى فرزانگان، ص13.
[2]. همان، ص68.
[3]. همان، ص26.
[4]. محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج4، ص114، ح22: «امتحنوا شیعتنا عند مواقیت الصلاة کیف محافظتهم علیها».
[5]. همان، ج80 ، ص9، ح5 : «ما من عبد اهتمّ بمواقیت الصلاة و مواضع الشمس إلاّ ضمنت له الروح عند الموت، و انقطاع الهموم و الأحزان».
[6]. شیخ صدوق، ثواب الاعمال، ص70: قال ابوعبداللّه علیه‌السلام: «هذه الصلوات الخمس المفروضات من أقامهنّ، و حافظ على مواقیتهنّ لقى اللّه یوم القیامة، و له عنده عهد یدخله به الجنّة، و من لمیصلّهنّ لمواقیتهنّ فذلک إلیه إنشاء غفر له و إن شاء عذّبه».
[7]. آیه اللّه سیدحسین بروجردى، جامع احادیث الشیعه، ج4، ص61: قال أبوعبداللّه علیه السلام: «و ملک الموت یدفع الشیطان عن المحافظ على الصلاة یلّقنه شهادة أن لا إله إلاّ اللّه، و أنّ محمّداً رسول اللّه فى تلک الحالة العظیمة».
[8]. محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج70، ص9: «کلّم موسى علیه السلام ربّه: إلهی ماجزاء من صلّى الصلاة لوقتها؟ قال: أعطیه سؤله و أبیحه جنّتی».
[9]. حر عاملى، وسائل الشیعه، ج3، ص23: قال الصادق علیه‌السلام: «أوّل ما یُحاسَب به العبد الصلاة، فإن قبلت قبل منه سائر عمله...».
[10]. محمدباقر مجلسى، بحارالانوار، ج10، ص100: «لیس عمل أحبّ إلى اللّه عزّوجلّ من الصلاة، فلا یشغلنّکم عن أوقاتها شیء من أمور الدنیا».
[11]. همان، ج 80 ، ص 24، ح 46: عن ابی جعفر علیه‌السلام: «... إنّ الصلاة إذا ارتفعت فی وقتها رجعت إلى صاحبها و هى بیضاء مشرقة تقول: حفظتنی حفظک اللّه».