كارنامه «حكومت اسلامى» به روایت سردبیر[1]

«جشن‌نامه آیت‌الله ابراهیم امینی» با مقالات متنوعی از اساتید حوزه و دانشگاه می‌باشد. کتاب جدید حجت الاسلام والمسلمین دکتر رسول جعفریان با عنوان «جشن‌نامه آیت‌الله ابراهیم امینی» با مقالات متنوعی از اساتید حوزه و دانشگاه می‌باشد.

مهدى مهریزى‏

اشاره‏

آیة الله ابراهیم امینى را به عنوان نویسنده ‏اى دینى كه قلمى روان دارد مى‏شناختم تا اینكه توفیق نصیب شد و در دو مرحله براى مدتى در كنار ایشان بودم و همكار ایشان شدم: یكى در فصلنامه حكومت اسلامى در سال 1375 تا پایان 1378 و دیگرى در ایام حج تمتع در سال 1386 شمسى.

گزارش همكارى اول، موضوع و محتواى همین مقاله است. دومین همكارى به ایام حج تمتع 1386 شمسى بر مى‏گردد. در این سفر كه حدود چهل روز به طول انجامید، بنده مسئولیت واحد ارزشیابى بعثه را بر عهده داشتم و در كنار سرپرست حجاج، آیة الله رى شهرى، در جلسات ارزیابى بخشها و نیز منشورات بعثه (به همراه آقاى دكتر حسن عابد جعفرى) انجام وظیفه مى‏كردم. رسم چنین بود كه بعد از خاتمه یافتن مراسم حج در مكه، شخصیتى به عنوان جانشین سرپرست حجاج به مدینه مى‏رفت كه آن سال این سمت را حضرت آیة الله امینى بر عهده داشتند و بنده نیز براى همان وظیفه فوق الذكر در خدمت ایشان بودم.

البته در سال‏هاى بعد، گاه در جلسات دارالحدیث خدمتشان مى‏رسیدم.

دریافت من از شخصیت ایشان در این سال‏هاى همكارى كه البته شاید دریافت ناقصى باشد، چنین است:

انسانى متین و آرام، داراى فكر باز و روشن، زاهد به معناى واقعى، فروتن، ناقد و منتقد نابسامانى‏هاى اجتماعى، و نیز اهل مدارا و گفتگو.

یك. تأسیس مجلّه‏

اواخر سال 1374 پس از كناره‏گیرى از برگزارى كنگره «نقش زمان و مكان در اجتهاد» - كه موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى آن را بر عهده داشت ـ دو تن از دوستان عزیز با دو پیشنهاد متفاوت سراغم آمدند: حجة الاسلام و المسلمین قاضى عسكر براى راه‏اندازى فصلنامه علوم حدیث وابسته به مؤسسه علمى فرهنگى دارالحدیث و حجة الاسلام عبدالرحیم حجتى براى راه‏اندازى مجله‏اى براى دبیرخانه مجلس خبرگان كه ریاست آن را حضرت آیة الله امینى بر عهده داشت.

قرار ملاقاتى با آیة الله امینى گذاشته شد. در محل دبیرخانه در كوچه آمار در خیابان صفاییه قم خدمتشان رسیدم. خاطره‏اى از اولین بار كه ایشان را دیده بودم، برایشان نقل كردم. قرار شد مقدمات فصلنامه‏اى را در زمینه مباحث سیاسى فراهم آورم. از اوایل سال 1375 دست به كار شدم، فعالیت و رایزنى‏ها براى: نام، بخش‏هاى مجله، طرح جلد و نیز آماده‏سازى شماره اول آغاز شد و نیز مقرر شد صاحب امتیاز: دبیرخانه مجلس خبرگان، مدیر مسئول: آیة الله امینى و بنده هم سردبیر باشم. دوستانى هم به عنوان هئیت تحریریه انتخاب شدند كه حجة الاسلام و المسلمین احمد واعظى (رئیس فعلى دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم) و حجة الاسلام و المسلمین علیرضا امینى (معاون فعلى رئیس قوه قضائیه) از آن جمع بودند.

نام‏هایى چون: حكومت اسلامى، جمهورى اسلامى و سپهر سیاست مطرح شد كه بیشترین تأكید بر نام اول قرار گرفت. طرح جلد را باسم الرسام طراحى كرد، خطاطى نام مجله را به یكى از استادان خوشنویسى در قم سفارش دادم كه نامش را از یاد برده‏ام.[2] مقالاتى در موضوعات مختلف سفارش داده شد[3] و در نهایت تا نیمه‏هاى مرداد یك شماره آزمایشى با طرح جلد، نام مجله، خطاطى و صفحه آرایى آماده كردم. آیة الله امینى وقتى را از آیة الله خامنه‏اى گرفتند و دو نفرى خدمتشان رفتیم. حجة الاسلام و المسلمین حجازى نیز در جلسه حضور داشتند. مجله را با طرح جلد، خطاطى، نام، و مطالب شماره نخست خدمتشان ارائه كردم. پرسیدند: چه ایده‏اى را دنبال مى‏كنى؟ گفتم: در ذهنم این است كه اندیشه و تفكر سیاسى شیعه در این مجله پیگیرى شود و مطالبى در اینجا به بحث گذارده شود كه چون وابسته به دبیرخانه مجلس خبرگان است حساسیت‌ها و حاشیه‏هایى كه در مجلات دیگر ممكن است داشته باشد در آن نباشد.

مقالات را ملاحظه فرمودند. درباره یكى از نویسندگان پرسیدند. توضیح دادم و اجمالاً چنین برداشت شد كه از نام مجله، خطاطى عنوان، طراحى و كلیت موضوعات رضایت دارند.

دو. نگاهى به محتواى مجلّه‏

هر شماره از مجله، داراى بخشهایى بود بدین ترتیب:

سرمقاله‏

مقالات‏

گفتگو

مكتوبات سیاسى‏

نقد و معرفى‏

گزارش‏

اطلاع ‏رسانى.

گزارش اجمالى این بخشها در دوازده شماره‏اى كه سردبیرى مجله را به عهده داشتم بدین شرح است:

1. سرمقاله: در ده شماره سرمقاله نوشته شده كه عناوین آن عبارتند از:

راز بالندگى (شماره 1)

رُبّ حامل فقهٍ إلى‏ من هو افقه منه (شماره 2)

تعاطى افكار (شماره 3)

آرمان حكومت دینى (شماره 4)

آب را گل نكنیم (شماره 5)

امام خمینى اسوه جامع (شماره 7)

مجلس خبرگان، از نگاه امام (شماره 8)

حكومت دینى و متفكران عرب (شماره 10)

امام خمینى و قانونگرایى (شماره 11)

سال امام، آرزوهاى امام (شماره 12)

سرمقاله شماره نخست كه در مجتمع آفتابگردان[4] در محمودآباد مازندران نوشته شد، عنوانش «راز بالندگى» بود.

در ابتدا این شعر حافظ را آورده بودم:

همتم بدرقه راه كن اى طائر قدس

كه دراز است ره مقصد و من نو سفرم‏

و سطر اول با این حدیث امام رضا (ع) آغاز مى‏شد:

إنّ الامامة اسّ الاساس الاسلام النامى (امامت و پیشوایى بنیاد اسلام بالنده و سرزنده است).

اهداف مجله در این سرمقاله چنین بازگو شده بود

تبیین اندیشه سیاسى اسلام،

معرفى فقه سیاسى،

تبیین اندیشه سیاسى مبتنى بر «ولایت فقیه»،

فراهم سازى بستر گفتگوهاى علما در عرصه سیاست دینى،

پرداختن به تاریخ سیاسى مسلمین

2.مقالات: بخش اصلى مجله را مقالات تشكیل مى‏داد كه در مجموعِ دوازده شماره، نود و چهار مقاله به چاپ رسید كه نویسندگان مقالات را شخصیت‏هاى حوزوى و دانشگاهى و شیعه و اهل سنت تشكیل مى‏دادند. برخى از شخصیت‏ها و بزرگان حوزوى كه مقاله از آنان منتشر شده عبارتند از:

1. آیة الله لطف الله صافى گلپایگانى‏

2. آیة الله عبد الله جوادى آملى‏

3. آیة الله شهید سیدمحمدباقر حكیم‏

4. مرحوم آیة الله محمدهادى معرفت‏

5. آیة الله سیدكاظم حائرى‏

6. آیة الله ابراهیم امینى‏

7. مرحوم آیة الله عباسعلى عمید زنجانى‏

8. آیة الله محمد مؤمن‏

9. آیة الله محمدتقى مصباح یزدى‏

10. آیة الله سیدعلى شفیعى

11. مرحوم آیة الله احمد صابرى همدانى‏

12. مرحوم آیة دكتر مهدى حائرى یزدى‏

و برخى از نویسندگان دانشگاهى عبارتند از:

دكتر محمدجواد لاریجانى، دكتر سیدصادق حقیقت، دكتر علیرضا شجاعى زند، دكتر علیرضا صدرا، دكتر موسى نجفى، دكتر محسن اسماعیلى، دكتر داوود فیرحى، دكتر محمد جواد ارسطا.

و از نویسندگان اهل سنت مى‏توان از این افراد نام برد:

محمد عماره، برهان غلیون، حسن حنفى.

3. گفتگو: یكى از بخشهاى جذاب مجله گفتگوهایى بود كه با شخصیت‏هاى حوزوى و سیاسى در مجله به چاپ رسید. در این دوازده شماره ده گفتگو با این افراد منتشر شد:

آیة الله سیدكاظم حائرى‏

آیة الله عباسعلى عمید زنجانى‏

دكتر ابوالقاسم گرجى‏

آیة الله سیدمحمدحسین فضل الله‏

آیة الله جوادى آملى‏

آیة الله مصباح یزدى‏

آیة الله امینى‏

آیة الله طاهرى خرم‏آبادى‏

آیة الله محمد مومن‏

آیة الله احمد جنتى‏

دكتر حسین بشیریه‏

دكتر توفیق محمد الشاوى‏

4. مكتوبات سیاسى: در این بخش از مجله رساله‏هاى خطى منتشر نشده در حوزه سیاست اعم از اندیشه، فقه و تاریخ، تصحیح و منتشر مى‏شد كه در مجموع، ده رساله و نامه (نُه مورد آن به كوشش حجة الاسلام و المسلمین ابوالفضل حافظیان و یك مورد نیز به كوشش آقاى علیرضا كریمى) انتشار یافت.

5. نقد و معرفى: این بخش به نقد و بررسى كتابهاى تازه انتشار یافته و یا مهم در حوزه اندیشه و فكر سیاسى مى‏پرداخت و نیز مقالات سیاسى منتشر شده در مطبوعات هر فصل سال را معرفى مى‏كرد و گاه نیز به معرفى مراكز فعال در حوزه اندیشه سیاسى مى‏پرداخت. در مجموع، سى و یك نوشته در این بخش به چاپ رسید، برخى از نویسندگان این بخش عبارتند از:

1. آیة الله رضا استادى‏

2. حجة الاسلام و المسلمین دكتر رسول جعفریان‏

3. حجة الاسلام و المسلمین دكتر كاظم قاضى‏زاده‏

4. حجة الاسلام و المسلمین دكتر سیدحسن اسلامى‏

5. دكتر احمد نقیب‏زاده‏

6. دكتر عبدالوهاب فراتى‏

6. گزارش: در یك شماره (شماره 10) گزارشى از «مركز مطالعات وحدت عربى» به چاپ رسید.

7. اطلاع رسانى: در یك شماره (شماره 12) گزارشى با عنوان «اندیشه سیاسى امام خمینى در آئینه مطبوعات» منتشر شد.

در مجموع، در دوازده شماره، 170 عنوان مطلب به چاپ رسید.

از این دوازده شماره سه شماره به صورت ویژه نامه منتشر شد. شماره 8 ویژه «مجلس خبرگان» كه در تیراژ نسبتاً بالایى منتشر شد و شماره 10 نیز ویژه «حكومت دینى و متفكران عرب». و شماره 12 ویژه «اندیشه سیاسى امام خمینى».

سه. بازتابها

انتشار مجله، بازتابهاى خوبى داشت، چه به صورت تشویق و تحسین نشـر مجله و چه انتقاد از برخى مقالات.

مرحوم آیة الله مشكینى در سه نامه به تقدیر و تحسین مجله پرداختند:

بسم الله الرحمن الرحیم‏

بعد التسلیمات الوافره شماره دوم فصلنامه وزین حكومت اسلامى را زیارت كردم. نخست از همه متصدیان امور، خاصه از مدیر مسئول آن كه در انسانیت، مدیر و مسئول است تشكر دارم. در حال مشاهده آن و مجلات مشابهى كه غالبا پرمحتوى و وزین و عمیق‏اند متذكر حال ما قبل یا اوائل انقلاب شدم كه آرزوى انتشار یك مجله را داشتند. راجع به این نشریه كه اینجانب غیر از غبطه از توفیق دوستان نصیبى ندارم جداً توصیه میكنم با كمال اخلاص و قربت و قدرت كار را تعقیب فرمایند و با كلام لین و منطق قوى مخالفان را به میدان كشند و مانند ابحاث نقد و نقد النقد در ابعاد مختلف علوم اسلامى معارك بحث ایجاد نمایند. باشد اندكى از بسیار آنچه برعهده این نهادى كه نخستین دلیل مظلومیت آن منصب اینجانب در آن است، انجام یابد. آرى «منها یفیض العلم الى سائر البلدان». لازلتم للوظائف باصرین، للدین ناصرین، للباطل كاسرین!

الأقل على المشكینى‏

14/1/76

بسمه تعالى‏

بعد التحیه و التسلیمات الوافرة، مرسولى آن دبیرخانه كثیر الخیر و البركة را تلقى بالأیدى و الوضع على العیون كردیم و تشكر وافر داریم و توفیقاتتان را از حضـرت رب العزة طالبیم و از او خواستاریم كه استفاده از این بركات سماوى را براى ما میسر فرماید، و السلام منّى علیكم أبداً ما بقى الیل و النهار!

الأقل على المشكینى‏

1/9/76

بسم الله الرحمن الرحیم‏

سردبیر محترم نشریه پربركت حكومت اسلامى - دام عزه العزیز

پس از اهداء سلام، دو عدد از نشریه شریفه را دریافت كردم. با شكر جزیل از حضرت حق - جل و علا - كه توفیق تدوین و نشر آن را به متصدیان محترم عنایت فرموده و با تشكر جمیل از آقایان كه اینجانب را مورد محبت قرار داده‏اند، نشریه بسیار وزین و قابل استفاده عموم و به ویژه خصوص است تا آنجا كه موفق به مطالعه شدم گرچه اندك بود این صحیفه مباركه براى طالبین اطلاع از موضوع مربوطه راهنما و مفید و موصل به ابعاد مختلف هدف است. جزاكم الله خیراً! و اگر كسى توجه به اوائل انقلاب داشته باشد كه گاهى مى‏گفتند ما حدّ اقل یك نشریه مفید و قابل استفاده نداریم و سپس به وضع فعلى بنگرد كه بحمد الله در ابعاد مختلف دینى و سیاسى و اجتماعى كتب و نشریات مفید و فوق آرزو و امید، پیدا شده كه گاهى در ذهن انسان تجاوز از حد لزوم هم خلجان مى‏كند، مسرور خواهد بود. خداوند همه متصدیان امر، خاصه حضـرت آیة الله امینى را كه از مصادیق بارز «و جعلنى مباركاً أینما كنت» مى‏باشند، مورد عنایات خاصه خویش قرار دهد و این وجود مشابه عدم را كه افتخار انتساب به آن نهاد مقدس را دارد، مشمول عفو و اغماض فرماید.

و السلام علیكم و رحمة الله‏

8/2/77

الأقل على المشكینى‏

علامه روضاتى نیز در نامه‏اى مجله را حاوى مقالات مفید و نفیس توصیف كردند:

بسم الله الرحمن الرحیم‏

حضور محترم جناب حجة الاسلام آقاى مهریزى سردبیر گرامى‏نامه حكومت اسلامى - دامت بركاته -

با عرض سلام و تحیت و احترام و تبریكات صمیمانه اعیاد شریفه ماه ذى الحجة الحرام، بدینوسیله مراتب تشكّر و امتنان خود را از اهداء و ارسال پنج شماره از فصلنامه گرامى حكومت اسلامى تقدیم داشته، مزید توفیقات عالیه حضرتعالى و همگى علماء اعلام و اصحاب معظّم نشریه جلیله و مقالات مفیده نفیسه را صمیمانه خواستارم. و السّلام علیكم و رحمة الله و بركاته‏

دعاگو سید محمدعلى روضاتى - عفى عنه‏

اصفهان فروردین 77

دكتر محمدجواد لاریجانى نیز پس از نشر اولین شماره، این نامه را ارسال كردند:

برادر گرامى جناب آقاى مهدى مهریزى ـ أیده الله تعالی ـ

سردبیر محترم مجله «حكومت اسلامى»

السلام علیكم و رحمة الله و بركاته؛

شماره اول فصلنامه وزین و جالب «حكومت اسلامى» را دریافت كردم.

از آرزوهاى بزرگ و دیرینه من رواج تحقیق و مطالعه در مبانى حكومت اسلامى و سازمان آن است و بدون شك فصلنامه «حكومت» اسلامى از یك سو محل مناسبى براى ارائه دستاوردهاى چنین كاوشهایى و از سوى دیگر خود، محرّك آن مى‏باشد. لذا از صمیم قلب به جنابعالى و سایر برادران دست‏اندركار، تبریك عرض مى‏كنم و توفیق شما را در این امر مهم از درگاه ایزد سبحان خواستارم.

از آنجا كه این مجلّه اولین در نوع خود است و به شوراى محترم خبرگان رهبرى نسبت دارد، لازم است كه تلاش و اهتمام جدّى بشود كه مطالب مندرج در آن، همانند شماره اول، همواره از عمق و استحكام بالایى برخوردار باشد و نوآورى هم داشته باشد. براى این غرض مى‏بایست هیئتى به عنوان «مشاوران تحریریه» از اهل فنّ در نظر گرفته شوند و هر مقاله اصلى از مجلّه حداقل توسط دو نفر از این جمع بررسى گردد. گاه نظرات اصلاحى ابراز مى‏گردد كه مى‏بایست از سوى نویسنده ملحوظ شود. البته بیان این نكته صرفاً بخاطر علاقه و شوق اینجانب به بالا بودن كیفیت علمى این مجلّه مى‏باشد. ضمناً مقاله‏اى تحت عنوان «حكومت اسلامى و مرزهاى سیاسى» به عنوان هدیه‏اى ناقابل جهت درج در فصلنامه خدمتتان تقدیم مى‏گردد.

موفق باشید

العبد الفانى محمد جواد ا.لاریجانى‏

اول دیماه 1375

انتقادهایى نیز از نشر برخى مقالات مى‏شد كه دو مورد را مى‏آورم:

بسمه سبحانه‏

حضور حضرت آیة الله امینى ـ دامت بركاته ـ

السلام علیكم و رحمة الله و بركاته، با آرزوى سلامتى حضرتعالى و قبولى اعمال در ماه مبارك.

عرض مى‏شود در مجلّه دبیرخانه محترم (حكومت اسلامى) در شماره 2 سال 2 بحثى از آقاى دكتر محمد عماره ترجمه و چاپ شده. به نظر رسید حضورتان عرض شود كه این شخص كه قبلاً معروف به داعیه مكتب معتزله بود، اكنون به سوى وهابیت گرایش پیدا كرده و مشكل ما با او مضاعف گشته. اخیراً وى با مجلّه «الوطن العربى» مصاحبه داشته كه همچنانكه ملاحظه خواهید فرمود، هم به مذهب و مكتب و هم به انقلاب و نظام حمله كرده، كه البته در مجلّه «تراثنا» جوابى بر گفته‏ها داده شده كه حضورتان ارسال مى‏شود.

همانگونه كه مستحضر هستید اصولاً نشر بحثى از هر كسى ترویج از اوست و همیشه مسئولین فرهنگى توجّه به این جهت داشته‏اند. لذا در چنین مواردى عمومات (انظر الى ما قال و لا تنظر الى من قال) تخصیص مى‏خورد.

علاوه بر اینكه در بحث مورد نظر منتشر در «حكومت اسلامى» اشكالاتى وجود دارد كه اهمّ آنها قضیه عصمت است. حدّ اقل وظیفه مترجم در چنین مواقعى پاورقى مختصرى است كه تذكّر داده شود كه در این نظریه با وى موافقت ندارد.

از اینكه عنایت فرموده عرایض حقیر را مورد توجه قرار مى‏دهید تشكر مى‏نمایم و به شخص حضرتعالى بالخصوص ارادت خاصّى داریم و دعاگو هستیم.

18رمضان المبارك 1418

بسمه تعالى‏

مجله وزین و ارزشمند حكومت اسلامى‏

سلام علیكم‏

از میان نشریاتى كه پس از انقلاب اسلامى مى‏تواند با عرضه مقالاتى قابل مطالعه و بررسى با اندیشه‏هاى جمع دیانت و سیاست مطرح باشد، مجله حكومت اسلامى است.

جهت تصحیح و اطلاع به نویسنده محترم مقاله «رسائل مشروطیت» آقاى عبدالوهاب فراتى كه در مورد رساله «تذكرة الغافل» نوشته‏اند: «سوگمندانه از نام و نشان مؤلف این رساله، اطلاعات دقیقى در دست نیست و محققان متعددى نام مؤلف آن را: سید احمد یا شیخ فضل الله نورى یا شیخ عبدالنبى نورى دانسته و یا محمدصادق بن محمدزكى الرشتى الانزلیجى دانسته‏اند». باید گفت رساله مذكور هر چند به ظاهر در مورد نویسنده‏اش بحث و تردیدهاى فراوان بوده اما در واقع، به اشاره شهید بزرگ انقلاب مشروعه‏خواهى مرحوم آیة الله شیخ فضل الله نورى توسط آقا میرزا على اصفهانى، یكى از یاران شیخ، به رشته تحریر درآمده و در سال 1326 هجرى قمرى طبع اول آن در تهران انجام شده است. براى اطلاع بیشتر به كتاب «اسناد مشروطیت» از صادق مستشار الدوله صادق، به كوشش ایرج افشار مراجعه كنید.

مهدى انصارى قمى‏

30/7/76

چهار. جدایى‏

انتشار مجله پیش از انتخابات ریاست جمهورى خرداد 1376 آغاز شده بود. با برگزارى انتخابات و پیروزى یك طیف سیاسى، فضا براى برخى فعالیت‏ها مساعد و سهل شد و براى برخى امور و در برخى موقعیت‏ها دشوار و پرالتهاب.

مجله در موقعیت دوم قرار داشت. بدین جهت مى‏بایست كارها بسیار محتاطانه و با حزم دنبال شود. ولى با اینهمه تضییق و التهاب را احساس مى‏كردیم.

اوایل سال 1378 آیة الله امینى از ریاست دبیرخانه استعفا دادند كه البته پذیرفته نشد و به كار ادامه دادند. در همان فضا و شرایط، بنده نیز (با مشورت مدیر مسئول) نامه استعفایى به مرحوم آیة الله مشكینى ریاست وقت مجلس خبرگان نوشتم:

باسمه تعالى‏

حضرت آیة الله مشكینى - زید عزّه -

ریاست محترم مجلس خبرگان رهبرى‏

با سلام و تحیت‏

به استحضار عالى مى‏رساند: از ابتداى سال 1375 با شناختى كه از شخصیت معنوى، علمى و فرهنگى حضرت آیة الله امینى داشته، اقدام به فراهم آوردن مقدمات انتشار مجله‏اى با عنوان حكومت اسلامى در حوزه اندیشه و فقه سیاسى اسلام نمودم، با این هدف كه اندیشه سیاسى تشیع كه مبناى انقلاب شكوهمند اسلامى است، در فضایى كاملاً علمى تدوین و عرضه گردد.

نخستین شماره آن پاییز همان سال به جامعه فرهنگى كشور عرضه شد و تا كنون نُه شماره آن منتشر شده و كارهاى فنى شماره دَه نیز به اتمام رسیده و آماده چاپ است.

این نشریه با توجه به اصول مسلّم انقلاب اسلامى، اندیشه‏هاى سیاسى حضرت امام خمینى و رهنمودهاى مقام معظم رهبرى جایگاه پسندیده‏اى در جامعه باز كرد و تیراژ آن به ده هزار نیز رسید كه هیچ یك از مجلات منتشره در قم از این استقبال برخوردار نیست. این همه با مدیریت و تدبیر و وسعت نظر مدیر مسئول فصلنامه بود.

اینك كه خبر استعفاى معظم له را از ریاست دبیرخانه خبرگان شنیده‏ام به نظر مى‏رسد پاره‏اى علل و عوامل كه زمینه این استعفا را فراهم ساخت، مانع از سردبیرى این جانب براى فصلنامه باشد. از اینرو استعفاى خود را خدمت حضرت‏عالى تقدیم مى‏دارم.

امید مى‏رود مدیران بعدى مجله به ویژگى‏هاى مثبت آن همچون ایجاد فضاى مناسب براى مباحث علمى به مانند مناظره علمى آیة الله جوادى آملى و دكتر مهدى حایرى، و تهیه ویژه نامه مجلس خبرگان كه بسیارى از مطالبش در تیراژ وسیع روزنامه‏ها منتشـر شد و نشاطى را به مباحث خبرگان داد، توجه جدّى داشته و آن را پى‏گیرند.

امیدوارم هر كجا كه هستم بتوانم خدمتگزارى براى دین اسلام و انقلاب اسلامى باشم.

با سپاس‏

مهدى مهریزى‏

22/1/1378

در این مرحله از آن رو كه استعفاى آیة الله امینى مقبول واقع نشد و ایشان در دبیرخانه به كار ادامه دادند، كار مجله نیز به روال سابق ادامه یافت و سه شماره دیگر هم منتشر شد و در نیمه دوم همان سال براى همیشه از سردبیرى فصلنامه حكومت اسلامى كناره‏گیرى كردم.

در پایان یادآورى چند نكته لازم است:

1. ویراستار مجله در این مدت جناب آقاى ابوالفضل طریقه‏دار و مدیر اجرایى آن جناب حجة الاسلام محمد حسین صادقى بودند.

2. مقاله‏ هاى نقدى بر مقاله «سیرى در مبانى ولایت فقیه» از دكتر مهدى حائرى یزدى و «نقدِ نقد» از آیة الله جوادى آملى، بازتاب‏هاى قابل توجهى داشت. مرحوم آیة الله مشكینى در نخستین نامه‏ اش بر چاپ مانند آن تاكید مى‏ورزد:

و با كلام لین و منطق قوى مخالفان را به میدان كشند و مانند ابحاث نقد و نقد نقد در ابعاد مختلف علوم اسلامى معارك بحث ایجاد نمایید.

این دو مقاله به سرعت تعریب شد و در نشریه‏هاى عربى زبان به چاپ رسید. چنانكه مورد استفاده برخى وزرا در مجلس شوراى اسلامى براى مشى و شیوه عمل خود در حوزه فرهنگ قرار گرفت.

3. تعبیرهاى آیة الله مشكینى نسبت به آیة الله امینى جالب توجه و نشان دهنده شخصیت والاى آیة الله امینى این انسان بزرگ است.

در نامه نخست او را چنین توصیف كرد:

از همه متصدیان امور خاصه از مدیر مسئول آن كه در انسانیت مدیر و مسئول است تشكر دارم.

و در نامه سوم نوشت:

خداوند همه متصدیان امر خاصه حضـرت آیة الله امینى را كه از مصادیق بارز «و جعلنى مباركاً اینما كنت» مى‏باشند مورد عنایات خاصه خویش قرار دهد.

براى آن مرحوم رضوان و رحمت الهى و براى حضـرت آیة الله امینى سلامت و تندرستى، موفقیت و عظمتِ بیشتر را از خداوند منّان خواستارم.

[1]. این گزارش مربوط به شماره ‏هاى 1 - 12 است كه نویسنده مقاله، عهده‏دار سردبیرى فصل نامه حكومت اسلامى بوده است.
[2]. اساتید آن وقت خط در قم: آقایان موحد، آهنگران، عبدالرضایى، رازقى، اعرابى.
[3]. گفتنى است كه از مقالات سفارش داده شده، یك مقاله كه براى شماره نخست در نظر گرفته شده بود، به دلیلى كه فعلاً جاى ذكر آن نیست، حذف گردید و دوستى را از بنده رنجاند كه هیچ وقت نتوانستم آنچه را گذشت، براى وى شرح دهم. البته وى، اندكى بعد، آن بحث را در كتابى مستقل، منتشر ساخت.
[4]. این مجتمع در آن زمان در اختیار دفتر تبلیغات اسلامى بود و محققان و پرسنل دفتر مى‏توانستند سه روز از آن استفاده كنند و نگارنده نیز در آن تاریخ، به عنوان رئیس واحد فقه و حقوق و قائم مقام مركز تحقیقات در دفتر تبلیغات اشتغال داشت.