خواستگاری
خواستگاری را مرد یا خویشان و دوستان نزدیکش انجام میدهند، و اگر توسط خویشان انجام بگیرد بهتر است، زیرا احترامی است به آنها و موجب صفا و الفت بین دو خانواده خواهد بود، به علاوه سنگینتر و آبرومندتر میباشد. خواستگاری جنس مذکر از جنس مؤنث طبق ناموس آفرینش میباشد و عکس آن مستهجن به شمار میرود. مرد همیشه خواهان است و زن خواسته. از مرد طلب و عشق مطلوب است و از زن حیا و ناز و کرشمه. در مراسم خواستگاری چنین مرسوم است که از جانب مرد چیزی از قبیل انگشتر یا حلقه یا زیورآلات یا لباس به زن تقدیم میشود، و این رسم خوبی است، زیرا در روح زن تأثیر نیکو میگذارد و این عمل را دلیل صدق و علاقه مرد میشمارد و بدین وسیله احساس شخصیت میکند و محبت و علاقهاش زیاده میگردد. در این مراسم مقداری هم شیرینی از طرف مرد به خانه عروس برده میشود که آن هم در ایجاد محبت تأثیر دارد. بعد از این مراسم، متقابلًا از خانواده عروس چیزی از قبیل ساعت یا حلقه یا لباس، و مقداری هم شیرینی به خانه داماد برده و تقدیم او میشود.
بعد از این مراسم، زن و مرد نامزد شدهاند و به همدیگر وعده دادهاند که در آیندهای نزدیک مراسم عقد و خطبه خوانی را انجام دهند و زن و شوهر باشند.
در دوران نامزدی و قبل از خطبه خوانی، پسر و دختر محرم نیستند و شرعاً حق تمتع و لذتجویی از یک دیگر را ندارند، در این مورد باید منتظر خطبه خوانی باشند. ولی باید توجه داشته باشند که دوران نامزدی دوران حساسی است که ممکن است در اثر بیتوجهی کدورت حاصل شود و علاقهها به دلسردی تبدیل گردد. رفت و آمد خانوادگی باید برقرار باشد.
خوب است پسر گاه گاه هدیهای برای دختر بفرستد و اگر به سفر رفت به وسیله نامه یا تلفن از نامزدش احوال پرسی کند و از سفر سوغاتی برایش بیاورد. در مقابل دختر و خانوادهاش متقابلًا مقابله به مثل کنند و بدین وسیله مراتب وفاداری و علاقه خویش را اظهار نمایند.
مراسم نامزدی استحکام کافی ندارد و ممکن است در اثر حوادثی کوچک در معرض انحلال قرار گیرد. بنابراین خانواده پسر و دختر و خود آنها باید مراقب رفتار و گفتارشان باشند، مبادا وسیله دلسردی و انحلال فراهم گردد.
در دوران نامزدی گرچه پسر و دختر هنوز شرعاً و رسماً زن وشوهر نشدهاند ولی وعده ازدواج دادهاند، باید به وعده خویش وفادار باشند. پسر باید توجه به هر دختر دیگری را از مغز خود بیرون سازد و جز به نامزدش نیندیشد. دختر نیز باید از همهپسران چشم بپوشد و فقط در انتظار وصلت با نامزدش باشد.
بر عهد و پیمانی که در هنگام نامزدی بستهاید استوار و وفادار باشید و با بهانههای کوچک و جزیی این پیمان مقدس را بر هم نزنید. اگر خواستگار دیگری به سراغ شما آمد جواب رد به او بدهید. شما انسانید و انسان باید به وعدههایش وفادار باشد.
فقط در صورتی که عذر موجهی داشته باشید میتوانید نامزدی را بر هم بزنید، و آن در صورتی است که پسر یا دختر احساس کند که نامزدش فاقد یک یا چند معیار ضروری و مهم ازدواج است؛ مثلًا در این دوران برایش کشف شود که نامزدش تقیّد به دین و احکام شرع ندارد، بداخلاق، یا مشروبخوار، یا قمارباز، یا تارک الصلاة، یا معتاد، یا سارق و جنایتکار است. معلوم است که چنین ازدواجی قرین سعادت و خوشبختی نخواهد بود پس چه بهتر که در همان آغاز به هم بخورد. در چنین فرضی به صرفه آنهاست که نامزدی را بر هم بزنند، چون جلو ضرر را هر جا بگیری نفع است.
ولی در همین صورت هم باید قضیه را به طور مسالمتآمیز و دوستانه و با رعایت کامل اخلاق و مقررات اسلامی حل و فصل نمود، و از هتک آبرو و بدگویی و کینه توزی و اذیت و آزار جداً خودداری کرد.
ناگفته نماند که چون هنوز صیغه عقد خوانده نشده هدایایی که زن و مرد به دیگری عطا کرده تعلق به خودش دارد و میتواند آن را مطالبه کند و پس بگیرد، زیرا هدیه معلق به ازدواج بود و چون ازدواجی واقع نشده قابل استرداد میباشد. البته این حکم مخصوص است به هدایایی که معمولًا باقی میماند، مانند انگشتر و حلقه و لباس و زیورآلات و ساعت و امثال اینها، این قبیل چیزها را میتوانند مطالبه کنند و بر دیگری واجب است تحویل دهد. اما چیزهایی که ماندنی نیستند و برای مصرف برده میشوند، مانند شیرینی و میوه، اینها قابل استرداد نیستند و نباید مورد مطالبه قرار گیرند. به هر حال در این موارد گذشت لازم است نباید سختگیری کرد، تحمل ضررهای کوچک بهتر است از تحمل دشواریهای ناگوار آینده.
* امینى، ابراهیم، جوان و همسر گزینى، 1جلد، بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم) - قم، چاپ: پنجم، 1390