مسئولیتهاى امام
ویژگىها و مسئولیتهاى امام عبارت است از:
1. همه علوم و معارف و احکام و قوانین شریعت را مىداند ولى نه از راه وحى بلکه به وسیله تعلیم پیامبر و منابع دیگرى که بعد از این بدانها اشاره خواهیم کرد.
2. در نشر و تبلیغ علوم و معارف و احکام و قوانین اسلام مىکوشند و با انحرافات مبارزه مىنماید.
3. احکام و قوانین سیاسى، اجتماعى، قضایى، حقوقى، جزایى و اقتصادى اسلام را به اجرا مىگذارد؛ یعنى حکومت اسلامى پیامبر را بر طبق موازین اسلام ادامه مىدهد.
4. امام نیز همانند پیامبر در انجام این مسئولیتها، از خطا، اشتباه، فراموشى و خلاف عمدى کاملًا مصونیت دارد و معصوم است. وگرنه منظور حق تعالى در ارشاد و هدایت مردم و معرفى صراط مستقیم انسانیت و تأمین سعادت دنیوى و اخروى انسانها ناتمام و عقیم مىماند و لطف الهى به اتمام نخواهد رسید. شیعیان در مسئله نیاز به امام و علم و عصمت و وجوب نصب او از جانب خداى متعال به دلیل معروفِ «لطف» استناد مىکنند و وجود و نصب امام را از الطاف الهى مىدانند.
علامه حلى مىنویسد:
وجود امام لطف الهى است، و تعیین و نصب او بر خداى متعال واجب است تا منظورش حاصل گردد! «1»
امامیه امام را انسان ممتازى مىدانند که از جهت عقیده و ایمان، التزام به مکارم و فضائل اخلاقى، شناخت صحیح احکام و قوانین واقعى اسلام، تعبّد و عمل به وظایف دینى، سر آمد انسانهاى عصر خویش بوده و در رتبه بعد از پیامبر مىباشد. همانند پیامبر از خطا، اشتباه، نسیان، ارتکاب خلاف و گناه مصونیت کامل داشته و معصوم است. چنین انسانى مىتواند جانشین پیامبر و پیشواى مردم باشد. ولى اهل سنّت وجود چنین شرایطى را براى جانشین پیامبر لازم نمىدانند و احتمال خطا و اشتباه و حتى فسق را از او نفى نمىکنند.
در اینباره به صلاحیت براى زمامدارى و اداره امور دنیوى اکتفا مىنمایند.
در عین حال، اطاعت او را بر مردم واجب و مخالفتش را حرام و گناه مىدانند.
(1). شرح تجرید، ص 284.