کتابشناسی مجموعه آثار آیت الله ابراهیم امینی
کتابشناسی مجموعه آثار آیت الله ابراهیم امینی «1»
نشریه حریم امام «آستان مقدس امام خمینی (س)»/ مصطفی سلیمانی
اشاره: آیت الله ابراهیم امینی1304 شمسی در نجف آباد دیده به جهان گشود. وی پس از گذراندن تحصیلات کلاسی در 1321 وارد حوزه علمیه اصفهان شد و ادبیات و مقداری از سطح فقه و اصول را در آنجا گذراند. آنگاه در حوزه علمیه قم به تحصیل ادامه داد و ضمن تکمیل دروس سطح نزد استادان معروف آن زمان، خارج فقه و اصول را از محضر امام خمینی و آیات عظام بروجردی، گلپایگانی و محقق داماد بهره برد. وی علاوه بر تدریس فقه و اصول و فلسفه، از سال 1342 به تالیف و تحقیق پرداخت و آثار زیادی را منتشر کرد که در این نوشتار به برخی از آنها اشاره می کنیم:
تربیت:
معرفی کتاب: فرق است بین تعلیم و تربیت: تعلیم، آموزش و یاد دادن مطلبی به دیگری است، اما تربیت، سازندگی و پرورش شخصیت میباشد. با تربیت می‌توان افراد را به شکل دل خواه ساخت و در نتیجه، اجتماعی را دگرگون کرد. تربیت باید با برنامه دقیق و حساب شده انجام گیرد تا موفقیت‌آمیز و نتیجه بخش باشد. در تربیت تنها پند و اندرز کافی نیست، بلکه باید تمام شرایط هماهنگ با مراد، فراهم شود تا نتیجه مطلوب به بار آید.
مجموعه حاضر، در چهار فصل با عنوان های رشد و تربیت قبل از تولد، سیادت فرمان برداری و وزارت و مشاورت و مسائل و راهکارهای مربوط به مشکلات هر دوران ترتیب یافته است و در نگارش آن، از منابع گوناگونی مثل آثار روان شناسی، تربیتی، قرآن، نهج البلاغه، احادیث و روایات استفاده شده است. امید است با فضل و عنایت خداوند، والدین با مطالعه این کتاب برخی مشکلات مربوط به تربیت فرزندانشان را برطرف کنند.
نویسنده در مقدمه چاپ جدید می‌نویسد: « رسالت مداران و دردمندان اگر احساس خطر می‌کنند باید اولًا: برنامه‌ها و شیوه‌های تبلیغاتی دشمن را شناسایی کنند، و ثانیاً: با توجه به آنها در برنامه‌ها و شیوه‌های تبلیغاتی خود تجدید نظر کنند، ضعف‌ها و کمبودها را بر طرف سازند و با برنامه‌های دقیق و هماهنگ و بهره‌گیری از شیوه‌های جدید و با ابزار و وسائل تبلیغاتی پیشرفته وارد عمل شوند و از صرف هزینه‌های سنگین دریغ نورزند.
در انجام این وظیفه مهم همه مسئولند ولی گویا پدران و مادران نخستین و بیش ترین مسئولیت را بر عهده دارند، زیرا فرزندان به آنان تعلق دارند و باید تربیت صحیح‌شان را بپذیرند. پدران و مادران وظیفه دارند بر اطلاعات خود بیفزایند و با شیوه‌های ظریف تربیتی آشنا گردند. در انجام این مهم کتاب حاضر می‌تواند به آنان کمک کند.
در تألیف کتاب حاضر از چندین منبع استفاده کردیم: قرآن و احادیث، کتاب‌های تفسیری، اخلاقی، برخی آثار تربیتی و روان شناختی غربی، کتاب‌های تربیتی دانشوران ایرانی، کتاب‌های مربوط به تغذیه، هم چنین نامه‌ها و خاطره‌های تربیتی که برایم ارسال شده بود و نیز تجربه‌های شخصی و مذاکره‌های حضوری که با اولیا و مربیان زیادی در طول سالیان داشته‌ام..»
اسلام و تعلیم و تربیت:
معرفی کتاب: تعلیم و تربیت، بزرگ‌ترین هدفِ همه انبیاى الهى به ویژه پیامبراسلام(ص) بوده است؛ از همین رو، قرآن و روایات، مملو از آموزههاى تربیتى است و نیاز به استخراج، دستهبندى و شرح و تفسیر دارد.
اثر حاضر با همین هدف، سامان یافته و نویسنده کوشیده است با بهرهگیرى از رهنمودهاى قرآنى و حدیثى و سیره پیامبر و امامانمعصوم(ع) و استفاده از نگرگاههاى دانشوران علوم تربیتى و نیز تجربههاى شخصى، مهم‌ترین مسائل تربیتىِ روزگار جدید را در بخشهاى مختلف، تجزیه و تحلیل کند
نویسنده در مقدمه کتاب می نویسد: «كتاب حاضر با توجه به جهان بينى و انسانشناسى ويژه اسلام و به منظور تحقق آرمانها و اصول قطعى پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و با بهره گيرى فراوان از آراى دانشمندان علوم تربيتى و با استفاده از قرآن كريم و احاديث و سيره پيامبر و امامان معصوم، و گاهى با تجربه هاى شخصى خودم نوشته شده است. اميد است كه براى اوليا و مربيان در پرورش انسانهايى شايسته سودمند باشد.»
ازدواج، موانع و راه حل ها:
معرفی کتاب: ازدواج، پیوند مقدس و برکت خیزی است که از رهگذر آن، نهاد خانواده شکل می‌گیرد و ثمرات تربیتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود را به تدریج آشکار می‌سازد. به دلیل همین اهمیت، باید دائماً در حفاظت از این نهاد کوشید و موانع و آفاتی را که باعث تأخیر یا فروپاشی آن می‌شود از میان برداشت. در اثر حاضر، فقیه تربیت‌اندیش، آیة الله ابراهیم امینی، با کوله‌باری از تجربه و اندیشه‌ورزی در امر خانواده و جوانان، ضمن پرداختن به اهمیت و ضرورت ازدواج، موانع آن را به تفصیل بررسی کرده و راه‌حل‌های معقول و منطقی، ارائه داده است.
. آیت الله ابراهیم امینی در کتاب «ازدواج، موانع و راه حل ها» به جمع آوری مسائلی که سالیان گذشته در مورد ازدواج در خطبه های نماز جمعه بیان کرده پرداخته است. عناوین این کتاب در پنج فصل عبارت است از «ازدواج از دیدگاه اسلام؛ اهداف ومنافع»، «ضرورت دقت در انتخاب همسر و صفات همسر خوب»، «راه های شناخت همسر»، «مناسب ترین سنین ازدواج و علل تأخیر و راه حل ها» و «مسئولان ازدواج». مؤلف در بخشی از مقدمه کتاب آورده است: «
یکی از مسائلی که در آن خطبه‌ها مورد بحث واقع شد و بیش از دیگر موضوعات درباره‌اش بحث کردم ازدواج جوانان و تشکیل خانواده بود. این مسئله را بدین جهت انتخاب کردم که در شرایط کنونی جامعه یک ضرورت بود. در طول چند سال و در جلسات متعدد، مسائل مختلف آن را مورد بحث قرار دادم و به مقداری که وقت اجازه می‌داد درباره‌اش بحث کردم. من در انتخاب این موضوع احساس وظیفه کردم اما مقدار تأثیرش را در جامعه نمی‌دانم؛ امیدوارم بی‌اثر نباشد.»
جوان و همسر گزينی:
معرفی کتاب: ازدواج، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویدادِ زندگى هر انسانى است که آینده جوان و جامعه را رقم مى‌زند، به دلیلِ همین اهمیت است که «جوان» نیاز به راهنمایى دارد. کتاب حاضر با همین انگیزه مشاوره و راهنمایى، در چهار بخش تنظیم شده است(ع) فواید و موانع ازدواج، انتخاب همسر، از خواستگارى تا عقد و از عقد تا عروسى. نويسنده در مقدمه چاپ جديد کتاب مینويسد: «بدون تردید ازدواج بزرگ‌ترین و مهم‌ترین حادثه زندگی هر انسانی است، که موفقیت یا شکست در آن، برای هر یک از زوجین سرنوشت ساز خواهد بود. بنابراین، بر هر دختر و پسری لازم است که قبل از ازدواج در مورد انتخاب همسر اطلاعات کافی به دست آورند، سپس اقدام نمایند. اما متأسفانه اکثر پسران و دختران، بدون تجربه و کسب اطلاعات لازم، به چنین امر بسیار مهم و سرنوشت سازی اقدام می‌نمایند؛ در حالی که نه از شرایط و صفات نیک یک همسر خوب آگاهی دارند و نه راه کشف آن را می‌دانند. نه از نقاط ضعف و صفات بد همسر خبر دارند نه راه کشف و اجتناب از آنها را می‌دانند. چه بسا صفتی را از شرایط بسیار مهم و ضروری می‌پندارند و برای نیل به آن جدیت می‌نمایند، در صورتی که آن صفت اصلًا از مزایای ضروری یک همسر نیست، یا اهمیت چندانی ندارد و چه بسا امر بسیار مهمی که باید جزء شرایط قرار گیرد ولی در اثر غفلت، آن را از شرایط و مزایا محسوب نمی‌دارند. هنگامی خبردار می‌شوند که کار از کار گذشته و چاره‌ای ندارند و در اثر آن، اختلافات و کشمکش‌ها و ناسازگاری‌ها و بهانه‌جویی‌ها شروع می‌شود، و سرانجام یا به طلاق منجر خواهد شد یا ناچارند دندان به جگر بگذارند و تا آخر عمر با تلخی و رنج و اندوه به زندگی ادامه دهند. در صورتی که اگر آگاهانه عمل می‌کردندکمتر با شکست و تلخ کامی مواجه می‌شدند.
به علاوه بسیاری از اختلافات خانوادگی و حتی طلاق‌ها از حوادث مراسم نامزدی و تعیین مهر و عقد و عروسی و رفتار پسر و دختر، در دوران قبل از عروسی نشئت می‌گیرد، و چه بسا کدورت‌هایی در این زمان به وجود می‌آید که آثار سوء آنها تا پایان عمر باقی خواهد ماند و چه بسا که به طلاق و جدایی منجر خواهد شد، در صورتی که اگر دختر و پسر از اطلاعات لازم برخوردار بودندبه چنین سر نوشتی گرفتار نمی‌شدند.
بنابراین، انتخاب همسر کار مهم و سرنوشت سازی است که نیاز به اطلاعات کافی دارد و نمی‌توان و نباید آن را سهل و آسان پنداشت و درباره آن غفلت ورزید. کتاب حاضر بدین منظور تألیف شده تا در انتخاب همسر و مراسم قبل از عروسی به جوانان کمک کند. معلوم است که والدین دختر و پسر هم که به سعادت فرزندان خویش می‌اندیشند می‌توانند از این کتاب بهره بگیرند.»
همسرداری:
معرفی کتاب: خانواده در پرتو شناخت صحیح و واقعبینانه همسران از وظایف زناشویى و طرز تفکر و خواسته هاى یکدیگر، پویا و سالم و باصفا مى‌شود و بدینسان بستر مناسب براى تربیت فرزندانى صالح فراهم مى شود.
نویسنده محترم در این اثر با عنایت به ضرورت اجتماعى، مشکلات و مسائل زناشویى را با استفاده از آیات و روایات و رفتارهاى اجتماعى افراد مورد بررسى قرار داده و راهکارهاى لازم براى سلامت خانواده را ارائه کرده است. نویسنده کتاب حاضر با توجه به این نیاز اجتماعی و احساس ضرورت آن، این اثر را نگاشته است. در این کتاب، مشکات و مسائل زناشویی بررسی شده و با استفاده از آیات قرآن کریم و احادیث پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع) و نیز با استفاده از آمار عمومی و تجربه های شخصی، تذکرات و راهنمایی های لازمی ارایه شده است.
نويسنده در پیشگفتار کتاب مینويسد: «عوامل مختلفی در به وجود آمدن اختلاف‌های خانوادگی نقش دارند؛ عواملی هم‌چون مسائل اقتصادی، تربیت خانوادگی، محیط زندگی و دخالت‌های بی‌جای دیگران. اما به عقیده‌نگارنده، مهم‌ترین عامل ناسازگاری و اختلافات داخلی، آشنا نبودن زن و شوهر به وظایف زناشویی خود و عدم آمادگی برای ایجاد زندگی مشترک است. برای بر عهده گرفتن هر مسئولیت و انجام هر کاری، آشنایی و آمادگی، شرطی اساسی است و کسی که اطلاعات کافی و آمادگی قبلی نداشته باشد نمیتواند کاری را به گونه‌ای مطلوب انجام دهد. از این روست که برای تصدیِ هر مسئولیتی کلاس‌های کارآموزی برگزار می‌شود.
برای زندگی مشترک زناشویی نیز تخصص و آمادگی و اطلاعات کافی لازم است. مرد باید از طرز تفکر همسرش و خواسته‌های درونی او، مشکلات زندگی زناشویی، و روش رویارویی و حل آنها، آداب معاشرت و ... اطلاعات کافی داشته باشد. باید توجه داشته باشد که زن گرفتن به معنای جنس خریدن و یا کلفت گرفتن نیست، بلکه به معنای پیمان وفاداری بستن،صداقت، محبت ورزیدن و همکاری و شرکت در زندگی مشترک خانوادگی است.
زن نیز باید به طرز تفکر شوهرش و خواسته‌های درونی او توجه داشته باشد و بداند که شوهر داشتن به معنای نوکر گرفتن و تأمین بدون قید و شرط خواسته‌ها و آرزوهای درونی نیست، بلکه پیمان همکاری و تشریک مساعی است و برای رسیدن به این هدف مقدس، گذشت، فداکاری، همکاری و تفاهم لازم است.»
آشنايی با وظايف و حقوق زن:
معرفی کتاب: اسلام به زن و مرد از زاویه «انسانى» نگریسته و هر دو را موجود شریفى دانسته که خداوند متعال از خلقت آن دو به خود بالیده است. به اقتضاى این آفرینش و به منظور ادامه حیات انسانى بر عهده هر یک، وظایفى گذاشته است. اما گاهى براى برخى این وظایفِ مختلف و نیز حقوق متفاوت به درستى هضم نشده، لذا شبهههایى در خصوص تبعیضآمیز بودن یا ضد آزادى بودن بعضى از احکام و قوانین براىشان به وجود آمده است. در این کتاب، در دو بخش به تفصیل وظایف و حقوق زن، تبیین شده و از وجوه مختلفِ آزادى زن، حجاب، ازدواج و طلاق، مهریه، نفقه، فعالیتهاى سیاسى و فرهنگى، خانهدارى، هنر و حقوق طبیعى و اکتسابى سخن گفته شده است.
همه بايد بدانند:
معرفی کتاب: روح بى آلایش نوجوان استعداد پذیرش هر اندیشه و عقیده اى را دارد. اگر این صفحه پاک را غبار غفلت یا ضلالت بگیرد، رهیافتى جز سقوط در برهوت انحراف و گناه نخواهد داشت. بیان علمى ارزشهاى اخلاقى و اصول اعتقادى و احکام دین براى این قشر، آنان را بر سبیل هدایت رهنمون مىکند و زنگارهاى غفلت و جهالت را از روح سبز آنان مىزداید. کتاب حاضر، به منظور تبیین معارف اسلامى در شش فصل نگارش شده است: خداشناسى، نبوت، امامت، معاد، اخلاق و فروع دین.
نويسنده در پیشگفتار کتاب مینويسد: « کتاب حاضر، برای نسل جوان و نوآموزان تعلیمات دینی تهیه و در تألیف آن، نکات زیر مراعات شده است:
1. مطالب کتاب در عین سادگی، با دلیل و برهان است. در مورد مطالب عقلی، دلیل‌های عقلی اقامه شده، در موضوعات تعبدی و شرعی بر طبق آیات و احادیث نوشته شده، در موارد ضروری به مدرک و پاورقی اشاره شده، ولی برای رعایت اختصار، در بعضی موضوعات از ذکر مدرک خودداری شده است.
2. در مورد تاریخ تولد و وفات رسول خدا و ائمه اطهار اختلافاتی وجود دارد، ولی برای رعایت اختصار یکی از اقوال انتخاب شده و از ذکر بقیه اجتناب شده است.
3. نویسنده تا حد مقدور، سعی نموده مطالب علمی را تنزل دهد و قابل فهم همگانی گرداند.
از استعمال الفاظ اصطلاحی و فلسفی خودداری شده، از ذکر دلیل‌های مفصل و خسته‌کننده اجتناب شده است.
4. از ذکر مطالب مشکوک و مخدوش و ضعیف و کم فائده خودداری شده.
5. در این کتاب مطالبی نوشته شده که دانستن آنها بر هر مسلمانی لازم است و دین اسلام را به طور خلاصه معرفی می‌کند. تا ذهن خوانندگان آماده گردد و بتوانند به کتاب‌های مفصل‌تر و رساله‌های عملیه مراجعه نمایند. مخصوصاً در مورد فروع دین، همه آنها ذکر نشده و با کمال اختصار نوشته شده است.
مطالب کتاب، به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شود:
اول: عقاید، یعنی مطالب و اموری که به فکر و عقل انسان مربوط است و براهین عقلی در آنها جاری است و در آنها تقلید جایز نیست.
دوم: اخلاق، یعنی موضوعاتی که مربوط به نفس و عواطف انسان است، خواسته‌ها و امیال نفسانی را کنترل می‌کند و نفس را معتدل می‌سازد و در صراط مستقیم انسانیت قرار می‌دهد.
سوم: فروع دین، یعنی وظایف و دستورهای علمی که مربوط به تن انسان است و باید مورد عمل قرار گیرند.
در خاتمه، از خوانندگان و دانشمندان تقاضا می‌کنم، اگر نظریه‌ای دارند یا نقصی در کتاب مشاهده نمودند، به نویسنده تذکر دهند، تا در چاپ بعد مورد استفاده قرار گیرد.»
خودسازی (تزکیه و تهذيب نفس):
معرفی کتاب: ِنويسنده در پیشگفتار، هدف از نوشتن اين کتاب می نويسد: «باری این بنده سرگشته و حیران و گرفتار و اسیر خواسته‌ها و تمایلات نفسانی و بی‌خبر از درجات کمال و مقامات معنوی و ناآگاه از مراتب سیروسلوک الی اللّه، بر آن شد که در بحث خودسازی و تهذیب و تزکیه نفس قدم بگذارد، و با استفاده از آیات نورانی قرآن و رهنمودهای پیامبر اکرم و ائمه اطهار علیهم السّلام، مبادی و
اصول کلی تزکیه و تهذیب نفس و طریق سیروسلوک الی اللّه را استخراج و در اختیار طالبین قرار دهد. شاید برای سالکین کمک باشد و خداوند منان بر این بنده محروم منت نهد و دستم را بگیرد و از ظلمات جهل و خودخواهی و غفلت خارج سازد و به وادی نورانی ذکر و انس و محبت و لقاء رهنمون گردد. باشد که در بقیه عمر (اگر باشد) بعض خسارتهای گذشته جبران شود. احبّ الصالحین و لست منهم.
تذکر یک نکته مهّم
قبل از شروع در بحث تذکر این نکته مهم ضرورت دارد که لازمه خودسازی و تزکیه نفس، گوشه‌گیری و ترک مشاغل دنیوی و عدم قبول مسؤولیتهای اجتماعی نیست. بلکه چنانکه در طی مباحث کتاب روشن خواهد شد، انزوا و عدم قبول مسؤولیتهای فردی و اجتماعی منافی خودسازی و تکمیل و تهذیب نفس میباشد.
اسلام از مسلمین می‌خواهد درعین‌حال که در بین مردم زندگی می‌کنند و به انجام وظائف فردی و اجتماعی اشتغال دارند، از خود غافل نباشند و به خودسازی و پرورش و تهذیب نفس نیز عنایت کامل داشته باشند.»
بانوي نمونه اسلام فاطمه زهرا (سلام الله علیها)
معرفی کتاب:
اسلام براى حفظ منافع بانوان و رشد و ترقى آنان احكام و قوانين و برنامه هاى خاصى دارد. يكى از راههايى كه مى توان به وسيله ى آن، بانوى شايسته ى اسلام و آثار و نتائج درخشان تربيت اسلامى را مشاهده نمود ايسنت كه بانوان صدر اسلام و تربيت يافتگان مكتب وحى را به طور كامل بشناسيم و جزئيات زندگى آنان را مورد بررسى و كنجكاوى قرار دهيم.
حضرت زهرا (عليهاالسلام) بدون شك در راس تمام بانون اسلام قرار دارد. زيرا او تنها بانويى است كه پدرش معصوم، شوهرش معصوم و خودش نيز معصوم بوده است. محيط پرورش و زندگى زهرا محيط عصمت و طهارت بوده است. دوران كودكى خويش را در خانه ى شخص اول اسلام يعنى پيغمبر برگزيده اى كه تحت تربيت مستقيم پروردگار جهان قرار داشت، طى كرد. دوران خانه دارى و بچه دارى را در خانه ى دومين شخصيت ممتاز اسلام يعنى على بن ابى طالب (عليه السلام) گذراند. در اين دوران كوتاه دو پسر معصوم يعنى حسن و حسين را تربيت كرد و دو دختر شجاع و فداكار، مانند زينب و ام كلثوم، به جامعه تحويل داد. در چنين خانه اى به طور قطع مى توان نتايج درخشان احكام و برنامه هاى اسلامى را آشكارا مشاهده نمود و بانوى شايسته و نمونه ى اسلام را پيدا كرد.
نويسنده در روش نگارش آین کتاب نوشته است: « نويسندگان چند دسته اند:
يك دسته تنها مطالبى را معتبر و با ارزش مى دانند كه در كتابها و مدارك اهل سنت موجود باشد و از نقل مطالبى كه مدرك آنها منحصر به كتابهاى شيعه باشد جداً امتناع مى وزند، بلكه با نظر بدبينى بدانها مى نگرند.
دسته ى ديگر، تنها مطالبى را معتبر مى دانند كه در مدارك و كتابهاى شيعه موجود باشد. و از نقل هر گونه مطلبى كه مدركش منحصر به كتابهاى اهل سنت باشد خوددارى مى نمايند.
به نظر نگارنده، هر دو دسته طريق افراط و تفريط را پيموده و بدون جهت، بسيارى از حقائق را ناديده گرفته اند. زيرا در بين كتابهاى اهل سنت، مى توان حقائقى را يافت كه در كتابهاى شيعه موجود نيست و در بين كتابها و مدارك شيعه هم مى توان حقائقى را پيدا كرد كه در كتابهاى اهل سنت يافته نمى شود. شيعيان نيز داراى كتابهايى بوده اند و بسيارى از مطالب را از طريق ائمه ى اطهار و اهل بيت پيغمبر كه به عنوان مراجع علمى معرفى شده اند، دريافت داشته اند.
مؤلفين شيعه از حيث زمان بر مؤلفين عامه تقدم دارند. دور از انصاف است كه بعضى از نويسندگان، كتابها و مدارك شيعه را به كلى ناديده گرفته تنها به نقل مطالبى اكتفا مى كنند كه در كتابها و مآخذ اهل سنت يافته مى شود. اين افراد، بيش از حد به كتابهاى اهل سنت خوشبين هستند. خيال مى كنند همه ى نويسندگان آن كتابها افرادى بوده اند عاشق و شيفته حقيقت و خالى و مبرا از هر گونه تعصب، و همه ى حقائق و واقعيات را نوشته اند، پس اگر چيزى در آنها وجود داشت معلوم مى شود موضوع بى اساسى است. در صورتى كه اين مطلب درست نيست، زيرا هر كس با كمال بى طرفى كتابهاى اهل سنت را مورد دقت و بررسى قرار دهد و بين مدارك و كتابهايشان مقايسه كند بلكه چاپهاى متعدد يك كتاب را در مقابل هم قرار دهد مى فهمد كه اين همه اظهار خوشبينى و حسن ظن، بى اساس است و چنان نبوده كه همه ى آنان از اعمال تعصب و غرض ورزى منزه باشند.
بنابراين ما، هم از كتابهاى اهل سنت استفاده نموده ايم هم از كتابها و مدارك شيعه و در پاره اى از مطالب كه نويسندگان عامه بنابر مصالحى از نوشتن آنها خوددارى نموده يا به طور اجمال و اشاره از آنها گذشته اند، از مدارك و كتابهاى شيعه استفاده نموده ايم.»
دادگستر جهان:
معرفی کتاب: يكى از موضوعاتى كه دستاويز دشمنان شيعه شده بدان وسيله برآنها تاخته اند، موضوع انتظار فرج وايمان به مهدى موعود است. مى گويند: يكى از عوامل عقب ماندگى شيعيان ايمان به مصلح غيبى است. همين عقيده است كه شيعيان را تنبل ولاابالى بارآورده، از جديت وكوششهاى اجتماعى بازشان داشته، فكر اصلاحات عمومى وترقيات علمى را ازآنان سلب نموده است ودرمقابل بيگانگان به ذلت وخوارى تسليم شده، اصلاح امور اجتماعى را از مهدى اسلام انتظار دارند. نویسنده انگیزه خود را از نگارش، رخنه شبهات در اعتقادات جوانان و دانش آموختگان می داند که از سوی نویسندگان، پاسخی مناسب و شایسته نگرفته‌اند. نويسنده در مقدمه چاپ اول می نويسد: «ما درطول كتاب نوشته ايم كه: انتظار فرج يكى ازبزرگترين راههاى موفقيت مى باشد وهرگروهى كه چراغ اميد دردلشان خاموش گشت وديو يأس ونااميدى خانهء قلبشان را اشغال نمود، هرگز روى سعادت وموفقيت را نخواهند ديد. ليكن افرادى كه درانتظارموفقيت هستند، بايد تا سرحد قدرت بكوشند وراههاى رسيدن به هدف را هموارسازند وبراى بهره بردارى از مقصد، خودشان را آماده سازند.» همچنین در مقدمه چاپ جديد مینويسد: «عقيده به وجود مهدى موعود وامام زندهء غايب يك عقيدهء اسلامى است واز اركان مذهب اماميه بشمار مى رود.عقيده اى است قطعى كه بوسيله اخبار متواتر وقطعى الصدور به اثبات رسيده وقابل تشكيك نخواهد بود. ليكن بسيارى از مسائل مربوط به آن نياز به تحقيق وبررسى دارد. ازقبيل: طول عمر، غيبت طولانى، علت غيبت، فوائد امام زمان درزمان غيبت، وظيفهء مسلمين درزمان غيبت، علائم الظهور، انقلاب جهانى مهدى، وچگونگى پيروزى آن جناب، سلاح سپاهيان مهدى، ودهها مسألهء ديگر. چون دراين باره، اشكالات زيادى از جانب مخالفين، كتباً وشفاهاً، دربين قشر جوان وتحصيل كرده، القا مى شد، كه نياز به پاسخگويى داشت. با اينكه درباره امام زمان روحى فداه كتابهاى فراوانى تأليف شده ليكن متأسفانه اكثر نويسندگان توجهى به اشكالات نداشته ودرصدد پاسخگويى نبوده اند. نگارنده از سالهاى قبل به اين نياز توجه داشت وبه همين منظور درصدد تأليف كتابى برآمد كه مطالب صحيح مربوط به امام زمان را به خوانندگان عرضه دارد وپاسخگوى مشكلاتشان باشد.»
مهم ترين واجب فراموش شده:
معرفی کتاب: امر به معروف و نهی از منکر، فریضة بسیار حیاتی وتأثیرگذار در منظومة معارف اسلامی و عامل اصلی در ترویج و تحکیم واجبات دیگر است. همة انبیا و اولیا و صالحان، به ویژه پیامبر اسلام و ائمه معصومین(ع) آیین یکتاپرستی و حق‌مداری را با امر به نیکی‌ها و نهی از بدی‌ها ترویج می‌کردند. آنان همیشه هشدار داده‌اند که با ترک این دو واجب، ستمگران بر جامعه حاکم می‌شوند و زشتی و پلیدی، همه‌جا را خواهد گرفت و تر و خشک با هم می‌سوزند. یادآوری اهمیت عظیم این واجب الهی و تبیین شیوه‌های صحیح آن، وظیفه‌ای است که باید با بیان و قلم و در قالب‌های دیگر، به آن پرداخت. اثر حاضر با همین انگیزه و با مددگرفتن از قرآن و روایات، به سهم خود، گامی در این مسیر برداشته است. نويسنده در يادآوری کتاب می نويسد: «نگارنده عنايت و اهتمام برخى نهادها؛ مانند ستاد احياى امر به معروف و نهى از منكر و ديگر گروهها و نهادهاى مردمى را در تلاش براى اجراى اين امر مهم و تأليف برخى كتابهاى مربوط را انكار نمىكنم بلكه جدا از آنها سپاسگزارم، ولى اين مقدار را در جبران مافات و حلّ اين معضل دينى ـ فرهنگى كافى نمىدانم؛ به ويژه در نظام مقدس جمهورى اسلامى كه بايد اجراى كامل اين فريضه دينى را در رأس برنامههايش قرار دهد. نگارنده از سالها قبل از وضع موجود رنج مىبردم و گهگاه در اين باره سخن مىگفتم و قصد داشتم در فرصتى مناسب در اين مسئله مهم تأليفى سامان دهم. ولى متأسفانه توفيقى پيدا نشد، اما اخيرا به فكر افتادم كه از سخنرانىهايم با اين موضوع در خطبههاى نماز جمعه استفاده كنم، هرچند اينها را كافى نمىدانم ولى «ما لايدرك كلّه لايترك كله». مسئله را با يكى از فضلا (حجهالاسلام والمسلمين آقاى حاج شيخ محمود شريفى ـ مدير پژوهشكده امر به معروف و نهى از منكر) ـ در ميان گذاشتم كه مورد قبول واقع شد. سپس نوار خطبه‌ها و يادداشتهاى مربوط را در اختيارشان قرار دادم. مجموعه حاضر، محصول زحمات نامبرده و همكارانشان در پژوهشكده ياد شده ـ وابسته به ستاد احياى امر به معروف و نهى از منكر ـ است، كه از اين عزيزان تشكر مىكنم.
در پايان بايد اعتراف كنم اين نوشتار كوتاه در حدى نيست كه حقّ اين فريضه عظيم و فراموش شده را ادا كند. به اميدى كه دانشمندان و صاحبنظران دلسوز با بررسى كامل مسائل مربوط و علل و عوامل متروك ماندن آن، راهكارهاى حساب شده و دقيقى براى احياى اين فريضه بزرگ ارائه كنند و كتاب يا كتابهاى كامل و جامعى را تأليف كرده، در اختيار خوانندگان قرار دهند.»
نماز نور چشم پیامبر اعظم(ص):
معرفی کتاب: نماز، سفره گسترده‌ای است که خداوند متعال آن را در هر شبانه روز، پنج‌بار برای بندگانش می‌گشاید. این سفرة آسمانی، عاملِ اصلی تغذیه روحی و فکری است و نمازگزار از آن مدد می‌گیرد. بر این فریضة گران‌قدر، در قرآن و روایات بسیار تأکید شده است. پیامبر گرامی اسلام | آن را «نور چشم خود»، «ستون دین»، «محبوب‌ترین اعمال در درگاه خداوند»، «معراج مؤمن»، «کلید بهشت» و... معرفی کرده است. ترویج این واجب الهی به شیوه‌های گوناگون، وظیفه‌ای است که همة دین‌مداران بر آن مکلف‌اند. اثر حاضر در همین راستا و در فصل‌های متعددی، این مهم را کاویده است. نویسنده در پیشگفتار کتاب می‌نویسد: «عبادات در اسلام، دو وجهه، دارند: یکی، ظاهری و صوری و دیگری، باطنی و نفسانی. جنبه صوری آنها عبارت است از: افعال و حرکات و اذکاری که با زبان، تلفظ می‌شوند؛ یعنی همان قالب‌هایی که از شرع رسیده و فقهای عظام در رساله‌های عملیه آنها را ثبت و ضبط نموده‌اند. مکلفین وظیفه دارند مسائل مربوط را به طور دقیق بیاموزند و بر طبق آن عمل نمایند. در این راستا، در صورتی که درست انجام وظیفه کنند عملشان مقبول واقع می‌شود و مأجور خواهند بود. از این دیدگاه، نماز عبارت است از: اول، نیت نماز؛ یعنی خطور به ذهن یا این‌که بدانند چه نمازی می‌خواهند بخوانند. دوم، تکبیرة الاحرام؛ سوم، قرائت؛ چهارم، رکوع و ذکر آن؛ پنجم، سجود و ذکر آن؛ ششم، تشهد و اذکار آن؛ هفتم، سلام و اذکار آن.
چنانکه اشاره شد، همه این‌ها جز یک سری افعال و حرکات و اذکار زبانی چیز دیگری نیستند. در واقع، همه این‌ها قالب‌های دنیوی و صوری هستند که اندکی بعد از وقوع، نابود می‌گردند و بعد از مرگِ نمازگزار و در عالم برزخ و قیامت بدین صورت دنیوی، وجود ندارند.
از آیات قرآن کریم و احادیث پیامبر و ائمه معصومین علیهم‌السلام و سیره عملی آنان استفاده می‌شود که تمام حقیقت نماز در همین افعال و حرکات و اذکار صوری خلاصه نمی‌شود، بلکه در ورای این‌ها حقیقت دیگری وجود دارد که می‌توان آن را به‌عنوان روح و صورت باطنی نماز تعریف کرد و آن عبارت است از: یاد خدا و توجه و حضور قلبی به معبود حقیقی. آنچه از نماز صوری باقی می‌ماند، همین وجهه معنوی و باطنی نماز است که در خمیره ذات انسان، ثبت و ضبط می‌گردد و نفس را کامل و کامل‌تر می‌گرداند. به همین سبب است که در احادیث اسلامی، نماز به‌عنوان معراج مؤمن و ناهی از فحشا و منکر و موجب تقرب بنده به خدا معرفی شده است. فلسفه تشریع نماز و این همه تأکید و سفارش پیشوایان معصوم علیهم‌السلام نیز تحصیل همین مقامات باطنی است.»
وحی در ادیان آسمانی:
معرفی کتاب: وحى پایه و اساس نبوت و از امور ضرورى ادیان آسمانى است وآن، ارتباط مرموز و ویژهاى است بین خدا و انسانهاى ممتاز و برگزیدهاى که پیامبر نامیده مىشوند. در این ارتباط ویژه، پروردگار بزرگ، علوم و معارف و احکام و قوانین و دستورهایى را به قلب نورانى او القا مىکند و به او مأموریت مىدهد تا آنها را به مردم ابلاغ کند... وحى پدیدهاى است برتر از افق فکر بشر که شناخت ماهیت آن براى ما امکان ندارد؛ یک پدیده طبیعى
نیست تا با ابزارهاى علمى قابل شناخت باشد. در عین حال در متونِ نقلى و عقلى، نشانههایى براى شناخت آن، ارائه شده است. اثر حاضر، وحى را از این زاویهها بررسى کرده است:
وحى در قرآن، در اصطلاح، از دیدگاه فلاسفه اسلام، از دیدگاه مسیحیت، در عهد عتیق و نیز از نگر گاه عقل.
نویسنده در پیشگفتار کتاب نوشته است: «وحی پدیده‌ای است برتر از افق فکر بشر که شناخت ماهیت آن برای ما امکان ندارد، یک پدیده طبیعی نیست تا با ابزارهای علمی قابل شناخت باشد.
حقیقت وحی را نمی‌توان تصور و تعریف کرد، زیرا برای ما قابل تجربه و تکرار نیست. ولی پیامبر در باطن ذات خود حقیقت وحی را درک و تجربه می‌کند.
حالِ تجربه درونی و مشاهده حضوری پیامبر در قالب الفاظ نمیگنجد و قابل انتقال به دیگران نیست، اما محتوای غنی وحی و پیام خداوند سبحان قابل انتقال به دیگران است. پیامبر از حال وحی خبر می‌دهد نه این که این پدیده غیرطبیعی را بر مردم عرضه بدارد. معاشران و همراهان پیامبر علائم وحی را در آن جناب مشاهده می‌کنند، نه این که به حقیقت وحی پیببرند.
بنابراین، با صراحت اعلام می‌کنیم که ما توان شناخت و تبیین حقیقت وحی را نداریم و نمی‌توانیم برای این پدیده برتر از افق ماده و مادیات تعریف جامع و مانعی ارائه دهیم، خوانندگان گرامی هم در انتظار چنین امری نباشند، بلکه منظور ما بیان و توضیح مطالبی است که بتواند به فهم ما درباره وحی کمک کند و این ارتباط مرموز و فوق‌العاده را به ذهن نزدیک سازد. نقل و استناد به کلام حکما و عرفای اسلام نیز به همین منظور است. مطالعه سخنان این دانشمندان دورنمایی از این ارتباط مرموز را برای ما ترسیم می‌کند.
لیکن عدم امکان شناختِ ماهیت وحی، مستلزم این نیست که اصل وحی و نبوت و ارسال رسل مورد خدشه و انکار قرارگیرد، زیرا نبوت یک مسأله کلامی است که در کتب فلسفه و کلام مورد بحث و تحقیق بوده و با اقامه براهین قطعیه به اثبات رسیده‌است، و بر شناخت ماهیت وحی توقف ندارد.»
خاطرات آیت الله ابراهیم امینی:
معرفی کتاب: عظمت رويدادى چون انقاب اسـلـامى ايران روشــن ترين دليل براى ضرورت ضبط و نشــر خاطرات اشــخاصى اســت كه از نزديک شاهد وقايع آن بوده و يا در آن نقش داشــته اند. بيان اين خاطرات آنگاه كه به شخصيت هاى مذهبى و سياسى مؤثر در آن مربوط مى‌شود، از سويى مخاطـب را با زواياى گوناگـون و حوادث تلخ و شــيرين و عبرت آموز حيات راوى آشنا كرده، پرده از رموز شكست و پيروزى آنان كنار مى‌زند، از ســوى ديگر موجبات شناخت بيشتر انقاب اســلامى و ابعاد مغفول آن را فراهــم مى‌آورد. مشغله هاى امروز شخصيت هاى مؤثر در انقاب اســلامى گاه ثبت اين خاطرات را با مشكاتى مواجه مى‌ســازد كه اين امر حتى در مواقعى به باقى ماندن انبوهــى از خاطرات ناب و مفيد در ســينه آنان منجر شده اســت. اما خوشبختانه بســيارى از اين افراد با عنايــت به ضرورت اين مقولــه، در بيــان خاطرات و حتى نوشــتن آن اهتمام داشته اند. آيت الله ابراهيم امينى از جمله افرادى است كه به رغم پذيرش مسئوليت هاى مختلـف در حفاظت از دســتاوردهاى انقلاب اسلامى و نيز تلاش هاى مستمر علمى، از ثبت خاطــرات خويــش در تاريخ غفلــت نورزيده و خاطرات خود را به رشته‌ى تحرير درآورده است. خاطــرات ايشــان از دوران كودكــى و جوانى و تحصيــل در قــم و اصفهــان، در كنار نكات خواندنى از احوال شــخصى، نگاشته اى موجز و مفيد در معرفــى اوضاع فرهنگى، اقتصادى و اجتماعى ايران در مقطع مورد بحث مى‌باشــد. آيت الله امينــى در دوران جوانى با امام خمينى آشنا و شيفتة مراتب معنوى، سجاياى اخلاقى و ويژگى‌هاى تدريس وى شد. حضور فعال راوى در عرصه هاى نهضت اسلامى موجب غناى اين بخش از خودنوشت و بازگويى ابعاد ظريفى از آن شــده است. همين امر در مقطع پس از انقاب اسلامى نيز نمود يافته و مأموريت ها و مناصب گوناگون، آيت الله امينى را از نزديک ناظر جريانات و وقايع حســاس و گاه مبهم در اين مقطع قرار داده است. همچنين فعاليت هاى تبليغى ايشان و به ويژه سفرهاى تبليغى به كشورهاى مختلف جهان، خاطراتى تلخ و شيرين و متفاوت را براى نويسنده به همراه داشته كه بخشى از كتاب را به خود اختصاص داده است.
مجموعه نرم افزاری آثار آیت الله ابراهیم امینی
معرفی نرم افزار: امکانات و قابلیت های موجود در این نرم افزار: 1. هفده عنوان كتاب از آثار آيت الله امينى در موضوعات تعليم و تربيت، عقايد، کلام استدلالى اخلاق اسلامى و زن. 2. ارائه كتاب هاى همه بايد بدانند، بررســى مســائل كلى امامت، وحى در اديان آســمانى، همســر دارى، تربيت، اسلام و تعليم و تربيت، آشنايى با وظايف و حقوق زن، پيامبرى و پيامبر اسلام، آشــنايى با اسلام، خداشناسى، معاد در قرآن، جوان و همســر گزينى، امامت و امامان، خودســازى، دادگســتر جهان، مرجعيت اهل بيت(ع)، ازدواج، موانع و راه حل ها. 3. جســتجوى ســاده و پيشــرفته در متن و فهرست از طريق كلمه و عبارت. 4. پژوهش در متن از طريق فهرست درختى و گزينشى. 5. مقايسه دو متن از قسمت هاى مختلف يک يا دو كتاب با يكديگر. 6. متــن كامل قرآن كريم با ترجمه و قابليت جستجو در آيات به همراه لغت نامه در 62 جلد با قابليت جستجو. 7. قابليت هاى پژوهشى و امكانات يادداشت بردارى،ذخيره و ويرايش و چاپ متن.
کتابشناسی مجموعه آثار آیت الله ابراهیم امینی«2»
تلاش برای خداشناسی و اثبات معاد به زبان قرآن
نشریه حریم حریم/ وهاب آریان"عطّاش"
در مقام معرفى دو كتاب از مجموعه آثار جناب آيت ا... ابراهيم امينى هســتيم، (البته به دور از روال مرســوم معرفى علمى كتاب) یکی با نام خداشناسی و دیگری معاد در قرآن؛
كتاب خداشناسى، مشتمل بر بيست بخش و هر بخش گاها مشتمل بر چند فصل است. اين كتاب به سال هزار سيصد و نود و يک توسط نشر بوستان كتاب به چاپ رسيده است. (البته تاريخ گفته شده مربوط به چاپ چهارم كتاب مى باشد) بخش اول كتاب با عنوان جهان بينى الهى و مادى و بررسى آثار و نتايج آن شــروع مى شود. در مقدمه اين فصل به دغدغه اصلى تمامى جويندگان حق و حقيقت اشاره مى شود: من كيستم؟ از كجا آمده ام؟ آيا خــود به خود آمده ام و خود به خود مى روم؟ يا ديگرى مرا آورده اســت و او نيز مرا مى برد؟ آينده ام چيســت و به كجا مى روم؟ آيا با مرگ زندگى من پايان مى يابد؟ يا بعد از مردن هم زندگى من هم چنان ادامه خواهد داشــت؟ آیا این جهان عظیم خود به خود و اتفاقی به وجود آمده است یا آفریدگاری دارد؟ و... همان طور كه اشــاره شــد، در ابتداى فصل به بازگويى ســوالاتى پرداخته مى شود كه گاها از ابتداى عمر شروع شــده و تا آخر عمر انسان با آن سوالات و در حيرت پاسخ بدان، جان به جان آفرين تسليم مى‌كند. در ادامه نويســنده محترم به انــواع نظرها در مــورد عالم پرداخته و ابتدا به نظريه مومنان در مورد جهان اشــاره كرده و پس از تبيين زندگى و آفريدگار جهان و نقش پيامبران، به تبيين اين موضوع ( از كجايى، در كجايى و به كجايى) مى پردازد. سپس به تبیین جهان از دید کافران اشاره نموده و جهان و انسان را از دید ایشان به تصویر کشیده و مورد نقد خویش قرار می دهد. در بخش سوم كتاب؛ به تبيين ثمرات ايمان در زندگى اشاره كرده و اذعان مى دارد كه: ايمان به آفريدگار عظيم جهان، خداى خوب و مهربان و ايمان به معاد و زندگى جاودانه در جهان آخرت، بعــد از مرگ و ايمان به نبوت و صدق پيامبران الهى، به زندگى مومنان طراوت و زيبايى و صفا و نورانيت و آرامش مخصوصى مى بخشد. و در ادامه به برخى از ثمرات ايمان اشاره مى كنند، از جمله امید، خوش بینی به سرانجام زندگی، شناخت وظیفه و آرامش و...اما در بخش ضرورت انتخاب يک جهان بينى صحيــح، مقدمه اى اذعان مى دارند كه خالى از لطف نيست واگويه اش: دوران نوجوانى و بلوغ، دوران بسيار حساس و سرنوشت سازى است، در اين دوران گويى زندگى از نو آغاز مى شــود. در اين مرحله، نيروى تعقل و تفكر انسان شكوفا مى گردد و آينده انسان پايه گذارى مى شود و جوان بايد در اين دوران حساس براى آينده اش تصميم بگيرد و برنامه ريزى كند. از دست دادن چنين فرصت گرانبهايى، زيان هاى غير قابل جبرانى به دنبال دارد، زيرا فرصت مى گذرد و عمر رفته دوباره باز نمى گردد. در ادامه به تبیین چند واژه اساسی پرداخته، من جمله جهان بینی یعنی چه؟، ایدئولوژی یعنی چه؟ و ضرورت تحقیق و پاسخ طلبی و ...
در بخش نگرشى به جهان آفرينش، نويسنده محترم با تمثيلى زيبا و دلنشين به تبيين عالم مى پردازد و انســان را متنبه مى سازد به تامل در چگونگى عالم اطــراف. بامدادان بنگريد كه خورشيد چگونه از پشت كوه ها آرام آرام طلوع مى كند و چه زيبا و ديدنى بر دشــت و مزرعه نور مى پاشــد. راستى طلوع اين كره نورانى چه زيبايى و چه صفايى به كوه و دشت مى بخشد، بينديشــيد كه: اگر خورشيد طلوع نمى كرد و هميشه شــب و تاريک بود، ما چه مى كرديم؟ هيچ انديشيده ايد كه: خورشيد اين همه نور و حرارت را چگونه پديد مــى آورد؟ آيا مى دانيد حجم خورشيد چه اندازه است؟...
نهايتــا در بخش آخر يعنى، بازتــاب ايمان در اخلاق و رفتار، اذعان مى دارد كه: خداشناســى نبوت و معاد، امور ذهنى و بى اثر نيستند، بلكه ايمان مســئوليت آفرين و با عمل، لازم و ملزوم يكديگرند. ايمان به منزله ريشه درخت و عمل صالح به منزله ســاقه و برگ و ميوه آن درخت است. ایمان و اعتقاد قلبی نمی تواند فاقد آثار عملی باشد، بلکه به طور حتم آثار و لوازمی را در پی خواهد داشت. به وسيله عمل افراد مى توان به مرتبه ايمانشان پى برد. هرچه ايمان قوى تر باشد اثار بيشترى از آن بروز خواهد كرد. هرچه ايمان قوى تر باشد آثار بيشترى از آن بروز خواهد كرد. هر چه عمل كمتر باشد ايمان ضعيف تر خواهد بود. كسانى كه اظهار ايمان و دين دارى مى كنند ولى آثار ايمان در اعمالشان ظاهر نيست يا در باطن ذات فاقد ايمان هستند و براى فريب دادن مردم تظاهر به ايمان مى كنند يا اينكه از ايمان بسيار ضعيفى برخوردار هستند كه نتوانسته آن ها را به عمل وادار كند.
كتاب بعدى با عنوان معاد در قرآن كه شــامل پانزده بخش مى باشــد، اين كتاب هم توســط انتشــارات بوســتان كتاب به چاپ رسيده و در دويســت و دوازده صفحه به تبيين موضوع مى پردازد. در ســرآغاز كتاب چنيــن آمده: پس از مرگ به کجا می روم؟ آیا دوباره باز می گردم؟ آمدنم بهر چه بود؟ آیا باید در این باره بیندیشم؟ آنچه واقع امر است انجام خواهد گرفت پس انديشيدن من در اين باره چه سودى دارد؟ تصــور مرگ و حــوادث بعد از آن، زندگى انسان را تلخ مى سازد، چرا در اين باره فكر كنم و عيش و نوش را ناقص كنم؟ نگارنده اذعان مى دارد، آرى اين قبيل پرسش ها در طول تاريخ مطرح بوده و ذهن انســان ها را همواره مشغول ساخته و مى سازد و درصدد يافتن پاســخ قانع كننده بوده اســت. از همين رهگذر دانشمندان و فيلسوفان كوشش كرده اند بدين پرسش ها پاسخ دهند تا وجدان حق جوى خود را قانع سازند و حاصل پژوهش هاى خود را در اختيار ديگر انسان ها قرار دهند. اولين فصل كتاب مربوط به اثبات معاد اســت؛ معاد يكى از مسائل مهم و دشوار فلسفى و كلامى است كه در آثار كلامى به طور تفصيل درباره آن بحث شده و صدها كتاب در مورد آن نوشته شده است. نويسنده محترم در اين كتاب، چون بنا به گزيده گويى و اختصار دارد، در اثبات اين عقيده به اذعان چند دليل بسنده كرده كه براى همگان قابل فهم اســت؛ از راه هایی چون فطرت، تاریخ، ابدیت خواهی انسان، جاودانگی و مقوله پاداش و مجازات. اما در بخش ســوم يعنى مرگ و سختى هاى آن، به نكته اى اشاره مى كنند كه خالى از لطف نيست ذكر آن؛ ما از حقيقت مرگ آگاهى نداريم؛ چنان چــه كه واقعيت حيات نيز بر ما مجهول اســت. اطلاعات ما درباره اين دو امر بسيار مهم در حد آثار آن ها بيشتـر نيســت. پديده اى كه داراى مزاج ويژه اى باشد و تغذيه و رشد و توليد مثل كند موجود زنده اش مى شماريم. در برخى موجودات علاوه بر اينها حس و حركت با اراده را از نشــانه هاى حيات مى دانيم، در انسان علاوه بر همه اينها كسب دانش، تفكر و سخن گفتن را نيز از علائم زنده بودن مى شماريم، ولى همه اينها از نشانه هاى حيات هستند نه واقعيت آن. مرگ نيز همين گونه اســت، هر پديده زنده اى كه آثار حيات خود را از دست بدهد مى گوييم مرده است. ولى اين از آثار مرگ است نه واقعيت آن. حقیقت مرگ، امر مرموز و پوشیده ای است.
از قرآن استفاده می شود که حیات و مرگ هر دو امر وجودی هستند که خدای متعال آن ها را آفریده است. در بخــش قيامت در قــرآن به كيفيت چگونه برپايى آن روز اشــاره مى كنند و تلاش دارند با آيات قرآنى، آن روز را به تصوير بكشــند؛ پس از نفخ صور و مرگ همه انسان ها و دگر شدن همه و به هم خوردن اوضاع عمومى زمين و آسمان، دوباره در صور دميده مى شود و همه انسان هاى موجود در برزخ زنده مى شــوند و براى حساب اعمال و پاســخ گويى در محضر خداى متعال حضــور مى يابند. قرآن مى گويد: آيا اينان نمى دانند كه زنده مى شوند، در آن روز بزرگ، روزى كه همه مردم به پيشــگاه پروردگار جهان برپا مى خيزند. قــرآن مجيــد وقــوع قيامت را امــرى قطعى مى داند كه نبايد در آن شک كرد و مى فرمايد: الله خدایی است که جز او خدایی نیست. همانا همه شما را در روز قیامت که شکی در آن نیست گرد می آورد و چه کس از خدا راستگوتر است. در بخش محاسبه اعمال، آنچه مورد تاكيد قرار مى گيرد، همين اشاره قرآن به قطعيت رسيدگى اســت، از ديد قرآن و احاديث معتبر، محاســبه اعمال امرى قطعى و ضرورى اســت. گرچه هر انســانى نامه اعمال خود را كه همه چيز در آن نوشته شده در قيامت را به همراه دارد، ولى چون اعمال او در طول عمر، بســيار گسترده بوده و از وضــع آن ها آگاهى كامل نــدارد، در قيامت در محضر پروردگار جهان حضور مى يابد تا همه آن ها را بالعيان مشاهده كند. مولف در مقام معرفی کتب آیت ا... امینی است و نه نقد آن، ولى ذكر يک نكته را بر خود واجب مى داند: قطعا نويسنده محترم اذعان به اين نكته داشته اند كه در آن وادى (قيامت) ديگر صحبت از زمان و مكان، معنا ندارد (البته زمان و مكان به آن صورت كه در اين دنيا برايمان آشنا است) اين زمانى كه ما در اين دنيا مى شناسيم زمان مقيد اســت و همچنين مكان مقيد، فرق دارد با زمان و مكان قيامت، كه ديگر گذر زمان و ســاعت معنايى ندارد، بالطبع ديدن كل امور زندگى سپرى شده هفتاد ساله مان در قيامت، نيازى بر صرف وقت و مدت زمانى نيســت، به تعبيرى در يک چشم بهم زدن به كل آنچه كرده ايم (در اين دنيا) واقف مى آييم. اما نویسنده محترم (آیت الله امینی)درصدد رعایت زبان عرف بوده که چنین فرموده اند، که بسی جای تقدیر دارد.
کتابشناسی مجموعه آثار آیت الله ابراهیم امینی «3»
نشریه حریم امام/ محمد مهدی محب الرحمن
متن پيشرو كتابشناسي يا كتابنامه (بيبليوگرافي) به معني توصيف و بررسي برخی از كتب حضرت آيت الله ابراهيم امينی است. (لفظ كتابشناسي به مجموعه اطلاعات كتابشناختي مانند نام نويسنده، عنوان، مترجم، محل انتشار،ناشر، تاريخ انتشار، تعداد صفحات يا قيمت كتاب اطلاق مي شود:
Bibliography International Encyclopedia of Information and Library Science
از جمله آثار منتشر شده آيت الله امينی می توان به بيست و چهار كتاب: خدا شناسی؛ وحی در اديان آسمانی؛ آشنايی با اسلام؛ پيامبری و پيامبر اسلام؛ بررسی مسائل كلی امامت؛ امامت و امامان عليهم السلام؛ مرجعيت اهل بيت عليهم السلام؛ الگوهای فضيلت؛ دادگستر جهان؛ معاد در قرآن؛ نماز نور چشم پيامبر اعظم صلی الله عليه و آله؛ مهمترين واجبات فراموش شده؛ اسلام و تعليم و تربيت؛ اسلام و تمدن غرب؛ تربيت؛ خودسازی(تزكيه و تهذيب نفس)؛ بانوی نمونه اسلام: فاطمه زهرا سلام الله عليها؛ همه بايد بدانند؛ آشنايی با وظايف و حقوق زن؛ همسر داری؛ جوان و همسر گزينی؛ ازدواج، موانع و راه حل ها؛ تعليمات ديني دورة ابتدايی و راهنمايی تحصيلی؛ در كنفرانس ها؛ اشاره كرد (سايت رسمی آيت الله امينی) كه در رده های كلامی و اعتقادی، فقهی، اخلاقی و تربيتی، و زنان و خانواده، قابل تشريح و بررسی است. از ميان اين آثار، برخی نيز به زبان های: انگليسی، اندونزيايی، اردو، فرانسوی، روسی، عربی، اسپانيولی، آلمانی، ايتاليايی و سواحيلی ترجمه و منتشر شده است كه علاوه بر سفرهای تبليغی ايشان به كشورهای غربی ديگر، از اين جهت هم می توان آيت الله امينی را مبلغی تأثيرگذار در عرصه بين الملل دانست. آنچه در اين نوشته پی می گيرم به اقتضای فضای موجود، معرفی تنها چهار كتاب: پيامبری و پيامبر اسلام؛ آشنايی با اسلام؛ امامت و امامان عليهم السلام؛ نماز نور چشم پيامبر اعظم صلی الله عليه و آله است و اميدوارم كاستی ها را به بزرگواری خود ببخشند.
آشنایی با اسلامظهور اسلام، مجموعه ای ارزشمند از اصول و فروع فکری و عملی و نيز ضابطه های اخلاقی را در پيش روی بشر نهاد و اديان گذشته را به كمال رساند. بدين سان اين دين، منظومه كاملی شد كه بخش های مختلف اصول، فروع، منابع، احکام اخلاقی، حقوقی و... را در خود دارد. شرح و توضيح هر يک از اين بخش ها معتقدان به اين آيين را در آشنايی ژرف تر با وظايف خود كمک میكند. (آشنايی با اسلام، چکيده) آيت الله امينی در اين كتاب موضوعات مختلف اصول و فروع اسلام را در شش بخش تبيين كرده اند: در بخش اول به اصول دين و نقش عقايد در سعادت انسان اشاره شده و در بخش دوم مباحث اخلاق، دعا و عبادت در اسلام و همچنين روش های اخلاقی آورده شده است. ايشان در بخش سوم به معنای اسلام و ايمان، لزوم وحدت مسلمانان، وظايف و حقوق متقابل پرداخته و در بخش چهارم به انسان از ديدگاه اسلام توجه نموده و از اختيار، تکليف و مسئوليت های وی بحث كرده اند. نويسنده در بخش پنجم هم به انواع تکاليف و احکام مختلف و منابع آن ها از جمله قرآن، سنت نبوی وا حاديث، عقل و همچنين اجتهاد و تقليد اشاره كرده و در نهايت و در آخرين بخش، توضيحاتی پيرامون فروع دين مانند: نماز، روزه، حج، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، زكات و خمس آورده اند.
چاپ سوم این کتاب در سال 1388 توسط مؤسسه بوستان كتاب در قم و به شمارگان 3000 نسخه منتشر شده و به قیمت 4000 تومان عرضه می شود.
پیامبری و پیامبر اسلامخداوند حکيم در آفريدن انسان هدفی بس عالی داشته است. انسان آفريده شده است تا با ايمان، عمل صالح و اخلاق نيک، نفس خويش را پرورش دهد و برای زندگی زيبا و دائمی در جهان آخرت آماده گرداند. بنابراين، دنيا مزرعه آخرت و محل خودسازی و پرورش نفس است، پس توشه های اخرو ی بايد در همين جهان تهيه شوند. انسان در پيمودن راه سعادت و كمال، و تأمين آسايش و خوشبختی دنيوی و اخروی خود، نياز به برنامه كامل و فراگير دارد زيرا انسان در اجتماع زندگی میكند و بدون وجود قانون كامل و مدون نمیتواند زندگی راحتی داشته باشد. حيات معنوی و زندگی نفسانی انسان نيز به برنامه نياز دارد. اما آيا خود انسان می‌تواند چنين برنامه كامل و فراگيری را تهيه و اجرا كند يا برای اين كار نياز به راهنمايی آفريدگار جهان دارد؟ نياز به راهنمای آگاه و مهذب، ضرورت هر انسان برای تکامل و رشد همه جانبه است؛ از همين رو، آفريدگار هستی، پيامبران را برانگيخت تا از طريق ِوحی، مسير تکامل را نشان دهد. خاتم اين سفيران حق، پيامبر اسلام صلی الله عليه و آله است كه رسالت همه انبيای گذشته را به كمال رساند. آنچه در اين كتاب آمده است در واقع پاسخ به اين سوال در دو بخش است: يکم. مسائل كلی نبوت؛ و دوم. پيامبری حضرت محمد صلی الله عليه و آله و چگونگی بعثت ايشان و نيز اخلاق و سيره آن بزرگوار؛
تا گامی در جهت راهنماشناسی و توجه به اخلاق پيامبران؛ به ويژه حضرت ختمی مرتبت صلی الله عليه و آله باشد. (پيامبری و پيامبر اسلام، سرآغاز با تصرف / همان، چکيده) چاپ سوم اين كتاب در سال 1386 توسط مؤسسه بوستان كتاب در قم و به شمارگان 2500 نسخه منتشر شده و به قیمت 2200 تومان عرضه می شود.
امامت و امامان علیهم السلام مسئله امامت يکی از مهم ترين و حياتی‌ترين مسائل اسلامی است و در اين زمان و همه زمان ها حضور مستمر داشته و خواهد داشت، در شئون مختلف زندگی كاملاً تأثير دارد و مسئوليت آفرين است. و از همين رهگذر در احاديث فراوانی شناخت امام در هر زمان به عنوان يک وظيفه مهم اسلامی و از نشانه های ايمان به شمار رفته و ترك آن در حد ضلال و گمراهی معرفی شده است. از باب نمونه: ابن ابی يعفور گفت: از امام صادق عليه السلام درباره حديث پيامبر كه فرموده «من مات وليس له إمام فميتته ميتةَ جاهلیه » سؤالی كردم، كه آيا مراد مرگ در حال كفر است؟ فرمود: منظور مرگ در حال ضلالت و گمراهی است. عرض كردم: پس هر كس در اين زمان بميرد در حالی كه امام نداشته باشد به مرگ جاهليت مرده است؟ فرمود: آری.(كافی، ج1، ص376)
اين كتاب پاسخ به اين سؤالات است كه اولاً مقصود از شناخت امام چيست؟ و ثانياً: شناخت امام، آن هم با آن همه تأكيداتی كه در احاديث آمده، چه سودی دارد؟ و همچنين آيا با توجه به وضع موجود بهتر نيست مسئله امامت و بحث و جدال درباره آن را رها سازيم و به مسائل مهم تر اسلامی بپردازيم؟ آيت الله امينی در پاسخ به سؤال اول آورده است:
امامت و پيشوايی در اسلام از جايگاه بسيار رفيع و بلندی برخوردار است. و انسان های عادی صلاحيت تصدی چنين مقام بلندی را ندارند، بلکه تنها كسانی صلاحيت رسيدن به چنين مقام والايی را دارند كه از ويژگی هايی برخوردار باشند. بنابراين، شناختی كه در احاديث بر آن تأكيد شده تنها شناخت شناسنامه ای، نيست، بلکه شناخت و احراز شخصيت ممتاز علمی عملی، اخلاقی، فضائل و كمالات ذاتی، منظور است. پس اگر امام را خزينه دار همه علوم و معارف و احکام و قوانين شريعت دانستيم، هر مسلمانی وظيفه دارد در فرا گرفتن علوم و وظايف دينی خود، به امام مراجعه كند و از آن منبع اصيل و معتبر استفاده نمايد. بنابراين، تحقيق و كنجکاوی در شناخت امام واقعی، به منظور اخذ علوم دين از او، يکی از ضروری ترين مسائل هر انسان مسلمانی است كه به سعادت دنيوی و اخروی خويش میانديشد، معلوم است كه چنين وظيفه مهمی اختصاص به زمان خاصی ندارد بلکه در همه زمان ها مورد نياز میباشد. به علاوه با توجه به اين كه تنها امام معصوم است كه از جانب خدای متعال برای زمامداری امت اسلام تعيين و معرفی شده و خليفه راستين پيامبر است و حق حاكميت دارد، و با وجود او ديگری حق حاكميت ندارد. بنابراين مردم، در همه زمان ها وظيفه دارند در پيدا كردن امام و حاكم راستين و زمينه سازی در جهت تأسيس حاكميت او كنجکاوی و تلاش كنند، تا حق به حق دار واقعی برسد. اين كتاب در چهار بخش تنظيم شده است: بخش اول: تعريف امامت و امتيازهای امامان؛ بخش دوم: عترت و اهل بيت در قرآن و احاديث؛ بخش سوم: معرفی امامان و ادله امامت؛ بخش چهارم: نصوص بر هر يک از امامان.
فضائل و مکارم اخلاق، علم و دانش، عبادت و سير و سلوك معنوی آن بندگان برگزيده ا لهی، به منظور اقتدا و پيروی از آنان.
(امامت و امامان، پيشگفتار، با تصرف) اين كتاب در سطح جوانان نگارش يافته و چاپ چهارم آن در سال 1390 توسط مؤسسه بوستان در قم به شمارگان 1000 نسخه منتشر شده و به قيمت 6000 تومان عرضه می شود.
نماز نور چشم پیامبر اعظم صلی الله علیه و آلهآيت الله امينی در پيشگفتار اين كتاب نماز را به زيبايی توصيف كرده و می نويسد: «عبادات در اسلام، دو وجهه، دارند: يکی، ظاهری و صوری؛ و ديگری، باطنی و نفسانی. جنبه صوری آن ها عبارت است از: افعال و حركات و اذكاری كه با زبان، تلفظ می شوند؛ يعنی همان قالب هايی كه از شرع رسيده و فقهای عظام در رساله های عمليه آن ها را ثبت و ضبط نموده اند. مکلفين وظيفه دارند مسائل مربوط را به طور دقيق بياموزند و بر طبق آن عمل نمايند. در اين راستا، در صورتی كه درست انجام وظيفه كنند عملشان مقبول واقع می شود و مأجور خواهند بود. از اين ديدگاه، نماز عبارت است از: اول، نيت نماز؛ يعنی خطور به ذهن يا اينكه بدانند چه نمازی می خواهند بخوانند. دوم، تکبيرة الاحرام؛ سوم، قرائت؛ چهارم، ركوع و ذكر آن؛ پنجم، سجود و ذكر آن؛ ششم، تشهد و اذكار آن؛ هفتم، سلام و اذكار آن. ...
در واقع، همه اين ها قالب های دنيوی و صوری هستند كه اندكی بعد از وقوع نابود می گردند و بعد از مرگ نمازگزار در عالم برزخ و قيامت بدين صورت دنيوی، وجود ندارند. از آيات قرآن كريم و احاديث پيامبر و ائمه معصومين عليهم السلام و سيره عملی آنان استفاده می شود كه تمام حقيقت نماز در همين افعال و حركات و اذكار صوری خلاصه نمی شود، بلکه در ورای اين ها حقيقت ديگری وجود دارد كه می توان آن را به عنوان روح و صورت باطنی نماز تعريف كرد و آن عبارت است از: ياد خدا و توجه و حضور قلبی به معبود حقيقی. آنچه از نماز صوری باقی می ماند، همين وجهه معنوی و باطنی نماز است كه در خميره ذات انسان، ثبت و ضبط می گردد و نفس را كامل و كامل تر می گرداند.
به همين سبب است كه در احاديث اسلامی، نماز به عنوان معراج مؤمن و ناهی از فحشا و منکر و موجب تقرب بنده به خدا معرفی شده است. فلسفه تشريع نماز و اين همه تأكيد و سفارش پيشوايان معصوم عليهم السلام نيز تحصيل همين مقامات باطنی است. خدای متعال در قرآن كريم به پيامبر خود می فرمايد: من تو را برگزيدم، پس بدانچه به تو وحی می شود گوش فرا ده. من خدای يکتا هستم و خدايی جز من نيست، پس مرا پرستش كن و نماز را برای ياد من برپادار(سوره طه، آيات13/14وَأَنَا اخْتَرْتُكَ فَاسْتَمِعْ لِمَا يُوحَى * إِنَّنِى أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَاْ فَاعْبُدْنِى وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِكْرِى)» (نماز نور چشم پيامبر صلی الله عليه، ابراهيم امينی، ص11و12)
نويسنده در اين كتاب مطالبی سودمند پيرامون چيستی نماز، اهميت نماز، انواع نماز، حضور قلب در نماز، آثار و فوايد نماز، راه های ترويج نماز، نماز جماعت، نماز جمعه، مسجد آورده است. چاپ اول اين كتاب در سال 1392 توسط مؤسسه بوستان كتاب در قم و به شمارگان 1000 نسخه منشتر شده و به قیمت 6000 تومان عرضه می شود.
نشریه حریم امام شماره 101- 26 دی 1392