طرح اسلامی کردن دانشگاهها

با توجه به اینکه انقلاب ایران یک انقلاب اسلامی، و به منظور تحقق بخشیدن به آرمانها و ارزشهای اصیل اسلام در سطوح مختلف جامعه می باشد، مسلما حوزه های علوم دینی و دانشگاهها بزرگترین نقش را در این مسیر خواهند داشت. و به همین جهت بنیانگذار جمهوری اسلامی امام راحل قدس سره الشریف همواره در تکمیل این دو نهاد مقدس عنایت داشتند. و از هین جاست که مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای مدظله العالی نیز همواره در این رابطه عنایت خاصی را مبذول داشته اند. در راستای تحقق این هدف بود که اخیرا به مسئولین دانشگاهها، نسبت به اسلامی تر کردن آن نهاد حساس و مهم تأکیدات و نذکراتی داشتند و توصیه کردند که در این رابطه از حوزه های علمیه نیز استفاده کنند. با توجه به اهمیت و حساسیت موضوع، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بر آن شد که نظرات خودرا در این رابطه خدمت مسئولین محترم تقدیم دارد شاید مورد استفاده قرار گیرد. بعد از اینکه موضوع مذکور در دو جلسه مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفت، بنا شد موضوع اسلامی تر شدن دانشگاهها در ضمن چند سؤال کتبی در معرض نظرخواهی اعضاء محترم جامعه قرار گیرد. مجموع نظرها در پیشنهادهای زیر خلاصه می شود:

1ـ با توجه به نقش مهم رؤسای دانشگاهها ودانشکده ها و مدیران در موفقیت اجرای طرح، پیشنهاد می شود کار اسلامی کردن از آنان و در همه سطوح شروع شود. افرادی در رأس امور قرار گیرند که:
اولا باور داشته باشند که در اسلام در علوم انسانی نظرهای قابل استفاده ای دارد و در صحنه های زندگی فردی و اجتماعی باید مورد استفاده قرار گیرد.
ثانیا نسبت به حکومت اسلامی و ولایت فقیه و انجام فرائض دینی و ترک محرمات عقیده و التزام عملی داشته باشند.
ثالثا ضرورت اسلامی کردن دانشگاه ها را باور داشته باشند، و در انجام وظیفه جدی و دارای سعه صدر و مدیریت کافی باشند.
رابعا نیروهای متعهد اسلامی را بکار گیرند و در حذف نیروهای غیر مطلوب از تندی و بی عدالتی جدا اجتناب نمایند.

2ـ در اسلامی کردن دانشگاهها اساتید نقش مهمی را برعهده دارند. درانتخاب اساتید رعایت امور زیر را لازم می دانیم:
ایمان به ارزشهای اسلامی ـ تقید به انجام وظایف دینی و ترک محرمات ـ اعتقاد به نظام اسلامی و ولایت فقیه ـ اطلاعات کافی از اسلام ـ علاقه به نشر اسلام و ترویج فضائل و مکارم اخلاق ـ تخصص کافی و قدرت تدریس ـ رعایت نظم و علاقه به تدریس ـ خوش زبان و خوش لباس با رعایت شؤون اسلامی ـ ایمان به اینکه اسلام در علوم انسانی و مسائل زندگی نظرهای قابل استفاده ای دارد.

3ـ در حذف اساتید ناصالح باید جدی بود، زیرا بدون آن اسلامی کردن دانشگاهها غیر ممکن می باشد. و اگر مشکل قانونی داشت باید از طریق تصویب لوایح در مجلس یا به هر طریق دیگر اقدام نمود. ولی باید از تندی و هتک احترام و بی عدالتی و بی ادبی جدا اجتناب نمود. اخلاق و ادب و خیرخواهی و عدل اسلامی همواره باید رعایت شود. درصورتی که تعهد دادند اعمال خودرا با موازین اسلامی تطبیق دهند باید مورد پذیرش قرارگیرند.

4ـدر گزینش دانشجویان لازم است صلاحیت اخلاقی و پایبندی عملی به مبانی و ارزشهای اسلامی، عدم انحراف فکری، پذیرش حکومت اسلامی و ولایت فقیه داوطلبان، به وسیله کارشناسان مورد اعتماد تأیید شود. در این مورد هم به رعایت اخلاق اسلامی و عدالت و انصاف دینی توصیه می شود.

5ـ اصلاح و تجدید نظر در کتاب های علوم انسانی باید به عنوان یک ضرورت پذیرفته شود. باهمکاری اساتید متعهد دانشگاه و علمای حوزه علمیه، به منظور تجدید نظر در علوم انسانی، طرح جامعی تهیه و تدوین و به اجرا گذاشته شود. علوم انسانی بر طبق مبانی اسلام پایه گذاری و تحقیق و تدوین گردد، مسائل الحادی و انحرافی شناسایی و حذف شود.(در این رابطه می توان از دفتر همکاری حوزه و دانشگاه نیز استفاده نمود.) کتب ارجاعی دقیقا بررسی و به موارد انحراف آنها اشاره شود. و پاسخ صحیح آنها در اختیار اساتید و دانشجویان قرار گیرد. و به اساتید توصیه شود که از ارجاع دانشجویان به کتب انحرافی مانند کتاب التفسیر و المفسرون جدا اجتناب کنند.
در بازنگری و تألیف علوم طبیعی و تجربی نیز می توان رنگ و هدف توحیدی و اسلامی به آنها داد. لازم به یاد آوری است که همه این کارها باید با برنامه دقیق و زمانبندی شده، و بدون شتابزدگی یا فوت وقت و اهمال، انجام بگیرد. در تکمیل متون تهیه شده از نظرخواهی اساتید متعهد حوزه و دانشگاه نیز می توان استفاده نمود، و در مجمعی علمی به بازنگری دقیق تر پرداخت.
مسؤل اجرای این کار تحقیقی اساتید متعهد حوزه دانشگاه می باشند که توسط مقامی عالی برگزیده می شوند.

6ـ لازم است کتب معارف اسلامی دانشگاه مورد بازنگری قرارگیرد. و درسطح فکر دانشجویان و با توجه به نیاز های عقیدتی و اخلاقی آنان و به صورتی جالب و جاذب و محتوایی غنی و سنگین تألیف و تدوین و چاپ شود. به گونه ای که پاسخگوی اشکالات موجود آنان باشد.

7ـ جزوه های درسی اساتید بسیار مهم و قابل توجه است و نمی توان نسبت به آنها بی تفاوت بود. لازم است قبلا از طریق مدیریت دانشگاه آئین نامه خاصی در این رابطه تهیه شود، و به اساتید توصیه شود که در محدوده خاص و بر طبق ضوابط معین جزوه تهیه کنند، و جزوه آنان از نقاط منفی مذکور خالی باشد. مسئولیت این کار و نظارت بر آن و جلوگیری از تخلفات در صلاحیت و بر عهده رؤسای محترم دانشگاههاست.

8ـ برای تقویت مبانی عقیدتی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی دانشجویان به امور زیر توصیه می شود:
الف ـ تدریس سیره پیامبرو ائمه اطهار علیهم السلام. ب ـاهداء کتابهای اعتقادی، اخلاقی، سیاسی مناسب به دانشجویان. ج ـ برگزاری میزگردها و مناظرات علمی و سیاسی و پاسخگویی به مشکلات دانشجویان در مناسبتهای مختلف با حضور اساتید وعلمای متعهد و مورد قبول. د ـ کوشش در اقامه نماز جماعت، و بر گزاری مراسم دینی.

9ـ برای تقویت مبانی عقیدتی و سیاسی و اخلاقی اساتید نیز به امور زیر توصیه می شود:
الف ـ اهداء کتابها و مجلات مناسب و مفید به آنان. ب ـ تاسیس جلسات ویژه برای اساتید با حضور شخصیت های علمی، اخلاقی، سیاسی مورد قبول آنان. ج ـ تشکیل اردوهای تابستانی برای خصوص اساتید با حضور چند نفر از علمای متعهد و خوشنام و مورد قبول، و تأسیس کلاسهای جالب و مفید.

10ـ در صورت امکان و به تدریج باید دانشکده های پسران و دختران از یکدیگر جدا شود، بویژه دانشکده های علوم پزشکی، و در صورت عدم امکان، فعلا کلاسهای دانشجویان پسر و دختر جدا شود. به مقدار امکان کوشش بعمل آید که در تدریس کلاسهای دختران اساتید زن، و در تدریس کلاسهای پسران از اساتید مرد استفاده شود.

11ـ جداکردن آزمایشگاه های دختران و پسران بویژه آزمایشگاه های علوم پزشکی، و ضرورت رعایت کامل مسائل اسلامی، توصیه می شود. در آزمایشگاه دختران دختران از بدن میت زن استفاده شود، و در آزمایشگاه پسران از بدن میت مرد استفاده شود. در سایر مراحل تحصیلی دانشجویان پزشکی نیز مسائل اسلامی کاملا رعایت شود.

12ـ برای اسلامی تر شدن جو عمومی دانشگاه به رعایت امور زیر توصیه می شود:
1ـ نماز جماعت به طور مرتب برگزار شود. 2ـ اساتید و مسؤولین دانشگاه نیز حضور یابند. 3ـ اذان با بلندگو در سطح دانشگاه پخش شود. 4ـ درس اساتید به گونه ای تنظیم شود که قبل از وقت نماز تمام شود. 5ـ با نصب تابلو های زیبا، به وسیله آیات و احادیث مناسب، صفات و کارهای خوب و ارزشهای اسلامی مورد ستایش قرار گیرد، و از اعمال و اخلاق ناپسند نکوهش به عمل آید. 6ـ امر به معروف و نهی از منکر در سطح عمومی دانشگاه و به وسیله همه افراد به اجرا گذاشته شود. 7ـ به خانمها توصیه شود حجاب اسلامی را رعایت کنند. و از ورود خانمهای بدحجاب به دانشگاه جلوگیری به عمل آید. 8ـ از علمای با تقوا و مورد قبول خواسته شود که گهگاه در دانشگاه و در جمع اساتید و دانشجویان حضور یابند. 9ـ تشکیل جلسات دعای کمیل در شبهای جمعه و دیگر مراسم دینی.
در خاتمه تذکر این نکته را لازم می دانیم که مسؤول اجرای طرح اسلامی کردن دانشگاه می تواند هیئتی مرکب از مسؤولین متعهد عالی رتبه آموزش عالی و تعدادی از علمای متعهد و خوش فکر حوزه علمیه باشد که از جانب مقام معظم رهبری با اختیارات تام برگزیده شوند. شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز می تواند در تحقق این هدف مهم کمک نماید مشروط به اینکه ساختار کنونی آن اصلاح و تکمیل شود.
در خاتمه سلامت و طول عمر و ادامه رهبری حضرت آیت الله خامنه ای و توفیق مسؤولین محترم را در اجرای کامل و صحیح اسلامی کردن دانشگاه ها از خداوند منان خواستاریم.

جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
ابراهیم امینی
 

چنانچه ملاحظه میفرمائید این طرح اوائل پیروزی انقلاب تهیه و تنظیم شده و بعد از آن با همت اساتید محترم دانشگاه وتاکید وعنایت مقام معظم رهبری، اکثر اموری که امکان عملی داشته عمل شده است. بطوری که میتوان گفت دانشگاههای ایران در کشورهای جهان اسلام بی نظیر می باشد. البته امید بهبود آن در آینده نیز وجود دارد.